28-1-2018
Κυριακή ΙΣΤ Λουκά Τελώνου και Φαρισαίου
Ευαγγέλιον Εωθινόν Α΄
κατά Ματθ. (κη΄, 16-20)
Τῷ καιρῷ ἐκείνῳ, οἱ ἕνδεκα μαθηταὶ ἐπορεύθησαν εἰς τὴν Γαλιλαίαν, εἰς τὸ ὄρος οὗ ἐτάξατο αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς. Καὶ ἰδόντες αὐτὸν προσεκύνησαν αὐτῷ, οἱ δὲ ἐδίστασαν. Καὶ προσελθὼν ὁ Ἰησοῦς, ἐλάλησεν αὐτοῖς λέγων· Ἐδόθη μοι πᾶσα ἐξουσία ἐν οὐρανῷ καὶ ἐπὶ γῆς. Πορευθέντες οὖν μαθητεύσατε πάντα τὰ ἔθνη, βαπτίζοντες αὐτοὺς εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, διδάσκοντες αὐτοὺς τηρεῖν πάντα ὅσα ἐνετειλάμην ὑμῖν· καὶ ἰδοὺ, ἐγὼ μεθ᾿ ὑμῶν εἰμι πάσας τὰς ἡμέρας, ἕως τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος. Ἀμήν.
ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ
Τόν καιρό ἐκεῖνο, οἱ ἕντεκα μαθητές ἔφυγαν γιά τή Γαλιλαία, στό βουνό ὅπου ὁ Ἰησοῦς τούς εἶχε παραγγείλει νά πᾶνε. Ὅταν τόν εἶδαν, τόν προσκύνησαν· μερικοί ὅμως εἶχαν ἀμφιβολίες. Ὁ Ἰησοῦς τούς πλησίασε καί τούς εἶπε: «Ὁ Θεός μοῦ ἔδωσε ὅλη τήν ἐξουσία στόν οὐρανό καί στή γῆ. Πηγαίνετε λοιπόν καί κάνετε μαθητές μου ὅλα τά ἔθνη, βαφτίζοντάς τους στό ὄνομα τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί διδάξτε τους νά τηροῦν ὅλες τίς ἐντολές πού σᾶς ἔδωσα. Κι ἐγώ θά εἶμαι μαζί σας πάντα, ὥς τή συντέλεια τοῦ κόσμου». Ἀμήν.
28-1-2018
Κυριακή ΛΓ Επιστολών
Απόστολος προς Β΄ Τιμ. (γ΄ 10-15)
Πρωτότυπο Κείμενο
Τέκνον Τιμόθεε, παρηκολούθηκάς μου τη διδασκαλία, τη αγωγή, τη προθέσει, τη πίστει, τη μακροθυμία, τη αγάπη, τη υπομονή, τοις διωγμοίς, τοις παθήμασιν, οιά μοι εγένοντο εν Αντιοχεία, εν Ικονίω, εν Λύστροις. Οίους διωγμούς υπήνεγκα! Και εκ πάντων με ερρύσατο ο Κύριος. Και πάντες δε οι θέλοντες ευσεβώς ζην εν Χριστώ Ιησού διωχθήσονται˙ πονηροι δε άνθρωποι και γόητες προκόψουσιν επι το χείρον, πλανώντες και πλανώμενοι. Συ δε μένε εν οις έμαθες και επιστώθης, ειδώς παρά τίνος έμαθες, και οτι από βρέφους τα ιερά γράμματα οίδας, τα δυνάμενα σε σοφίσαι εις σωτηρίαν δια πίστεως της εν Χριστώ Ιησού.
Νεοελληνική Απόδοση
Παιδί μου Τιμόθεε, εσύ με παρακολούθησες στη διδασκαλία, στον τρόπο ζωής, στους σκοπούς, στην πίστη, στη μακροθυμία, στην αγάπη, στην υπομονή, στους διωγμούς, στα παθήματα σαν αυτά που υπέμεινα στην Αντιόχεια, στο Ικόνιο, στα Λύστρα. Τι διωγμούς υπέφερα! Κι απ’ όλα με γλίτωσε ο Κύριος. Κι όχι μόνο εγώ, αλλά και όλοι όσοι θέλουν να ζήσουν με ευσέβεια, σύμφωνα με το θέλημα του Ιησού Χριστού, θα αντιμετωπίσουν διωγμούς. Μόνο οι πονηροί άνθρωποι και οι απατεώνες θα προκόβουν στο χειρότερο˙ θα εξαπατούν τους άλλους και οι άλλοι θα τους εξαπατούν. Εσύ όμως να μένεις σ’ αυτά που έμαθες και που για την αξιοπιστία τους έχεις τεκμήρια. Ξέρεις από ποιόν τα έμαθες˙ και μη λησμονείς ότι από τη βρεφική σου ηλικία γνωρίζεις τη Γραφή, που μπορεί να σε κάνει σοφό οδηγώντας σε στη σωτηρία δια της πίστεως στον Ιησού Χριστό.
Σχολιασμός
Από σήμερα αρχίζει η ωραιότατη και κατανυκτικότατη περίοδος του Τριωδίου. Η περίοδος αυτή περιλαμβάνει τις τρεις εβδομάδες πριν τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή, τις έξι εβδομάδες της Μεγάλης Τεσσαρακοστής ως και το Σάββατο του Λαζάρου, την Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα και τελειώνει το Μεγάλο Σάββατο. Μέσα από την περίοδο του Τριωδίου, η Εκκλησία μας μας βοηθά να ετοιμαστούμε ψυχικά για να γευτούμε το «καινόν πόμα», να καρπωθούμε την καινή ζωή που μας χαρίζει ο Κύριος με τη σταυρική θυσία και την ανάστασή Του.
Το σημερινό αποστολικό ανάγνωσμα είναι παρμένο από την Β’ προς Τιμόθεον επιστολή του Αποστόλου Παύλου. Η επιστολή αυτή έχει γραφτεί στη Ρώμη κατά το τέλος του έτους 66 ή στις αρχές του 67 και αποτελεί το «κύκνειο άσμα» του Αποστόλου Παύλου. Μέσα από αυτήν στηρίζει ο Απόστολος το μαθητή του, που δέχεται τις εξουθενωτικές επιθέσεις των αιρετικών, προβάλλει το δικό του παράδειγμα και τον ενθαρρύνει να μείνει σταθερός σε όσα διδάχτηκε.
«πάντες δε οι θέλοντες ευσεβώς ζην εν Χριστώ Ιησού διωχθήσονται˙ πονηροι δε άνθρωποι και γόητες προκόψουσιν επι το χείρον»
Ο Τιμόθεος γνωρίζει πολύ καλά τους διωγμούς και τα μαρτύρια που ο διδάσκαλός του αντιμετώπισε στο παρελθόν αλλά και αντιμετωπίζει στο παρόν της επιστολής όντας δέσμιος στη Ρώμη. Ταυτόχρονα όμως γνωρίζει ότι «εκ πάντων ερρύσατο ο Κύριος» τον απόστολό του, επιδαψιλεύοντας σ’ αυτόν τη θεία χάρη και τη θεία ενίσχυση.
Ο ίδιος ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός το έθεσε ξεκάθαρα: «Μακάριοι όσοι διώκονται για την επικράτηση του θελήματος του Θεού γιατί σ’ αυτούς ανήκει η βασιλεία του Θεού. Μακάριοι είστε όταν σας χλευάσουν και σας καταδιώξουν και σας κακολογήσουν με κάθε ψεύτικη κατηγορία εξαιτίας μου, να αισθάνεστε χαρά και αγαλλίαση, γιατί θ’ ανταμειφθείτε και με το παραπάνω στους ουρανούς. Έτσι καταδίωξαν και τους προφήτες πριν από σας» (Ματθ. 5, 10-12). Άλλωστε από βρέφος ο Κύριος διωκόταν: «Ιδού άγγελος Κυρίου φαίνεται κατ’ όναρ τω Ιωσήφ λέγων˙ εγερθείς παράλαβε το παιδίον και φεύγε εις Αίγυπτον, και ίσθι εκεί έως αν είπω σοι˙ μέλλει γαρ Ηρώδης ζητείν το παιδίον του απολέσαι αυτό» (Ματθ. 2, 13). Και όταν άρχισε το κήρυγμά και επιτελούσε τα θαύματα, άλλοι ήθελαν να Τον ρίξουν από τον γκρεμό, άλλοι Τον ονόμαζαν δαιμονισμένο (Ματθ. 9,34), άλλοι οινοπότη και ψευδοπροφήτη (Λουκ. 7,34), ώσπου εν τέλει να Τον συλλάβουν, να Τον οδηγήσουν στο Πάθος και στο Σταυρό. Η εσχάτη αυτή δίωξη του Κυρίου και τα πάθη Του περιγράφονται ωραιότατα στο δέκατο πέμπτο αντίφωνο του όρθρου της Μεγάλης Παρασκευής (ψάλλεται Μ. Πέμπτη εσπέρας): «Στέφανον εξ’ ακανθών περιτίθεται ο των αγγέλων Βασιλεύς. Ψευδή πορφύραν περιβάλλεται, ο περιβάλλον τον ουρανόν εν νεφέλαις. Ράπισμα κατεδέξατο, ο εν Ιορδάνη ελευθερώσας τον Αδάμ…».
Τόσο στην Παλαιά Διαθήκη όσο και στην Καινή, παρατηρούμε πάμπολλα παραδείγματα δικαίων ανδρών που διώκτηκαν. Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος παραθέτει τα παραδείγματα αυτά των αγίων ανδρών σε μια επιστολή που γράφει από την εξορία σε κάποιο φίλο του στη Κωνσταντινούπολη : «Αν θέλει (η αυτοκράτειρα Ευδοξία) να με πριονίσει, ας με πριονίσει, έχω σε αυτό το παράδειγμα του Προφήτη Ησαΐα. Αν θέλει να με ρίψει εις το πέλαγος, ενθυμούμαι τον Προφήτην Ιωνάν. Αν θέλει να με βάλει στο λάκκο, έχω παράδειγμα τον Προφήτη Δανιήλ που τον έβαλαν στο λάκκο με τα λιοντάρια. Αν θέλει να με λιθοβολήσουν, έχω τον Πρωτομάρτυρα Στέφανο. Αν με αποκεφαλίσει, έχω υπόδειγμα τον βαπτιστή Ιωάννη…» (Επιστολή προς επίσκοπον Κυριακόν). Άλλωστε και οι απόστολοι και οι μάρτυρες και οι ομολογητές και οι νεομάρτυρες τον ίδιο δρόμο βάδισαν.
Βέβαια, «ο διωγμός για το όνομα του Κυρίου είναι πραγματικά ευτυχία. Για ποιό λόγο; Γιατί η αποξένωση από το πονηρό γίνεται αφορμή οικείωσης του αγαθού. Αγαθό όμως πέρα και πάνω από κάθε αγαθό είναι ο Ίδιος ο Κύριος, προς τον Οποίο τρέχει αυτός που διώκεται…» (Αγίου Γρηγορίου Νύσσης, Λόγος 8ος στους Μακαρισμούς). Ό ίδιος ο διωχθείς, σταυρωθείς και αναστάς Κύριος είναι δίπλα σε κάθε ένα που διώκεται και τον ενισχύει με τη θεία χάρη, φτάνει και ο άνθρωπος να κάνει υπομονή αγογγύστως : «Με λίγη υπομονή που θα κάνει ο άνθρωπος στις δύσκολες στιγμές, μπορεί να αποκτήσει τη θεία Χάρη. Ο Χριστός δεν μας έδειξε άλλο τρόπο σωτηρίας παρά την υπομονή (Γέροντος Παϊσίου Αγιορείτου, Λόγοι Ε΄, σ.290). Ταυτόχρονα, το «Δόξα τω Θεώ πάντων ένεκεν» που έλεγε ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος στην εξορία, πρέπει να βρίσκεται και στα δικά μας χείλη.
28-1-2018
Κυριακή ΙΣΤ Λουκά Τελώνου και Φαρισαίου
Ευαγγέλιον κατά Λουκ. ιη΄ (10-14)
Πρωτότυπο Κείμενο
Είπεν ο Κύριος την παραβολήν ταύτην άνθρωποι δύο ανέβησαν εις το ιερὸν προσεύξασθαι, ο εις Φαρισαίος και ο έτερος τελώνης. ο Φαρισαίος σταθείς προς εαυτόν ταύτα προσηύχετο• ο Θεός, ευχαριστώ σοι ότι ουκ ειμί ώσπερ οι λοιποί των ανθρώπων, άρπαγες, άδικοι, μοιχοί, ή και ως ούτος ο τελώνης• νηστεύω δις του σαββάτου, αποδεκατώ πάντα όσα κτώμαι. και ο τελώνης μακρόθεν εστώς ουκ ήθελεν ουδέ τους οφθαλμούς εις τον ουρανόν επάραι, αλλ᾿ έτυπτεν εις το στήθος αυτού λέγων• ο Θεός, ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ. Λέγω υμίν, κατέβη ούτος δεδικαιωμένος εις τον οίκον αυτού ή γαρ εκείνος• ότι πας ο υψών εαυτόν ταπεινωθήσεται, ο δε ταπεινών εαυτόν υψωθήσεται.
Νεοελληνική Απόδοση
Είπε ο Κύριος αυτή την παραβολή: δύο άνθρωποι ανέβηκαν στο Ναό για να προσευχηθούν, ο ένας ήταν Φαρισαίος και ο άλλος ήταν τελώνης. Ο Φαρισαίος στάθηκε επιδεικτικά και προσευχόταν αναφερόμενος στον εαυτό του με αυτά τα λόγια: «Θεέ μου, σ’ ευχαριστώ, γιατί εγώ δεν είμαι σαν τους άλλους τους ανθρώπους, που είναι κλέφτες, άδικοι, άτιμοι ή και σαν αυτόν τον τελώνη• νηστεύω δύο φορές την εβδομάδα, δίνω το ένα δέκατο απ’ όλα τα εισοδήματα μου. Και ο τελώνης στεκόταν από μακριά και δεν ήθελε ούτε τα μάτια του να σηκώσει στον ουρανό, μόνο χτυπούσε στο στήθος του και έλεγε• Θεέ μου, συγχώρεσε με τον αμαρτωλό. Σας λέγω πως αυτός κατέβηκε στο σπίτι του συγχωρεμένος παρά ο άλλος. Γιατί όποιος υπερηφανεύεται θα ταπεινωθεί, ενώ όποιος ταπεινώνεται θα ανυψωθεί.
Σχολιασμός
Με τη σημερινή παραβολή του Τελώνου και του Φαρισαίου, η αγία μας εκκλησία μας εισαγάγει στην ευλογημένη περίοδο του τριωδίου. Μια κατεξοχήν περίοδο Μετανοίας, αλλαγής δηλαδή τρόπου σκέψης και ζωής. Ο Χριστός θέλοντας να φανερώσει το νόημα της αποστολής Του αλλά και να απαντήσει στους γραμματείς και φαρισαίους που διαμαρτύρονταν για τη συναναστροφή του με τις πόρνες και τους τελώνες, μιλά με μια σειρά σχετικές παραβολές. Η σημερινή που ως κύριους χαρακτήρες έχει έναν τελώνη και ένα φαρισαίο εξετάζει και τους δυο από απόψεως ψυχολογίας.
Η προσευχή του Φαρισαίου
Είναι γνωστό ότι οι Φαρισαίοι ήταν τάξη θρησκευτική. Στις μέρες του Χριστού την τάξη αυτή την διέκρινε υπέρμετρος θρησκευτικός ζήλος, τυπολατρεία, εμπάθεια και πίστη σε ανθρώπινες ψευτοσυντηρητικές παραδόσεις που είχαν αντικαταστήσει στη συνείδηση τους το νόμο της γραφής. Ιδιαιτέρως τους διέκρινε ο εγωισμός και η υποκρισία. Ο Φαρισαίος ανεβαίνοντας στο ναό για να προσευχηθεί ήταν φυσικό να εκφράσει μέσα από την προσευχή του το περιεχόμενο της καρδιάς του. Καθώς προείπαμε, ανήκοντας και αυτός στην τάξη των θρησκευόμενων εκείνων ανθρώπων που τηρούσαν όλες τις διατάξεις του νόμου και ακόμα παραπάνω, ένιωθε την αυτάρκεια που δημιουργεί η εξωτερική εικόνα. Αυτό αποδεικνύεται περίτρανα και από τον χαρακτηρισμό που οι ίδιοι οι φαρισαίοι απέδιδαν στους εαυτούς τους ως «δικαίους» και «τελείους». Αρχίζει λοιπόν να προσεύχεται και η προσευχή του δεν είναι τίποτε άλλο από περιαυτολόγιση και καύχηση για την αγιότητά του. Καταρχήν αυτός δεν είναι όπως τους άλλους. Η αξία του έγκειται στο ότι οι άλλοι είναι άθλιοι διότι διαφορετικά καταρρέει το περισσότερο μέρος της αρετής του. Δεύτερον, νηστεύει «δις του σαββάτου». Σάββατο εδώ εννοεί ολόκληρη την εβδομάδα. Οι φαρισαίοι νήστευαν τη Δευτέρα και την Πέμπτη, χωρίς αυτό να διατάσσεται από το νόμο. Το δεύτερο λοιπόν καύχημα του είναι ότι εκτελεί περισσότερα από όσα διατάσσει ο νόμος και κατά κάποιο τρόπο θέλει να πει ότι ο Θεός είναι και υποχρεωμένος απέναντι του. Τρίτο καύχημα του είναι ότι «αποδεκατοί πάντα όσα κτάται». Ο μωσαϊκός νόμος προέβλεπε να καταβάλλουν όλοι οι Ισραηλίτες το ένα δέκατο των γεωργικών και κτηνοτροφικών μόνο προϊόντων τα οποία ήταν και τα κύρια επαγγέλματα της εποχής που δόθηκε ο νόμος. Μετά αναπτύχθηκαν τα άλλα επαγγέλματα για τα οποία όμως τίποτα δεν προβλεπόταν από αυτόν. Οι φαρισαίοι ως επί το πλείστον ασχολούνταν με άλλα επαγγέλματα εκτός από γεωργία και κτηνοτροφία. Ως εκ τούτου τα μόνα προϊόντα για τα οποία οι φαρισαίοι με πολύ ζήλο και ιεροπρέπεια κατέβαλλαν στο ναό το δέκατο ήταν όπως λέει αλλού ο Κύριος, το «άνηθον», το «ηδύοσμον», το «πήγανον», το «κύμινον» και άλλα τέτοια άνθη, που καλλιεργούσαν σε γλάστρες. Ενώ ο αμαρτωλός λαός, όπως τον χαρακτήριζαν οι φαρισαίοι, κατέβαλλε κάθε χρόνο εκτός από τους άλλους φόρους και το 10% από το σιτάρι ή από τα άλλα προϊόντα της γης και της ποίμνης στο ναό. Για τους «αμαρτωλούς» η θρησκεία ήταν δαπανηρή και χωρίς κανένα καύχημα, ενώ για τους «άγιους» φαρισαίους ήταν αδάπανη και πηγή καυχημάτων.
Η Μετάνοια του τελώνη
Ταυτόχρονα όμως με το Φαρισαίο ανέβηκε και ο Τελώνης στο ναό για να προσευχηθεί και δεν τολμούσε «ουδέ τους οφθαλμούς εις τον ουρανόν επάραι, αλλ’ έτυπτεν εις το στήθος αυτού λέγων’ Ο Θεός ιλάθητι μοι τω αμαρτωλώ». Είναι γεγονός ότι ο τελώνης κατά την αρχαιότητα ήταν ο αντιπροσωπευτικός τύπος του διευφθαρμένου ανθρώπου. Αυτό φαίνεται και από τα λόγια του Κυρίου• «Έστω σοι ώσπερ ο εθνικός και ο Τελώνης» ή «Τελώναι και πόρναι προάγουσιν υμάς εις την βασιλείαν του Θεού».
Με αυτή λοιπόν την αίσθηση της αραρτωλώτητας και της ανεπάρκειας που δημιουργεί η απουσία του Θεού, ξεκινά η αληθινή μετάνοια του τελώνη που είναι υπόδειγμα μετανοημένου αμαρτωλού. Είναι γι’ αυτούς που είπε ο Κύριος «ουκ ήλθον καλέσαι δικαίους» και εννοεί εδώ όλους όσους αυτοδικαιόνονται μπροστά στο Θεό, «αλλά αμαρτωλούς εις μετάνοιαν».
Έχοντας λοιπόν ακράδαντη πίστη στους λόγους του Κυρίου ότι «Τελώναι και πόρναι προάγουσιν υμάς εις την βασιλείαν του Θεού» ας είναι όλη μας η ζωή μια προσπάθεια κάθαρσης της ψυχής μας από την υπερηφάνεια και καθώς λένε και οι πατέρες της εκκλησίας μας είναι προτιμότερο αφού αμαρτάνουμε να μετανοούμε και να ταπεινωνόμαστε, παρά να έχουμε πνευματικά επιτεύγματα και να υπερηφανευόμαστε.