Ο θείος αυτός πατέρας, καταγόταν από την Ασία και ανετράφη από παιδί στην βασιλική αυλή της Κωνσταντινούπολης. Τελείωσε τις σπουδές του στη φιλοσοφία, ρητορική και φυσική. Στη λογική, κατά την αποφοιτήριο διάλεξή του ενώπιον του αυτοκράτορα και των αξιωματούχων, ο πρύτανης του πανεπιστημίου ανεφώνησε με θαυμασμό ότι αν ήταν παρών και ο ίδιος Aριστοτέλης θα τον επαινούσε.

Μετά τις σπουδές του όμως, απέρριψε τη προσφορά υψηλών αξιωμάτων του αυτοκράτορα, εγκατέλειψε τα βασίλεια και από είκοσι χρονών ασκήτευσε στο Άγιον Όρος. Πρώτα στην Λαύρα του Βατοπεδίου κατόπιν στη Λαύρα του Αθανασίου καθώς και στην ερημική τοποθεσία Γλωσσία, σημερινή Προβάτα. Αναχώρησε από το Όρος για τα Ιεροσόλυμα, αλλά στην Θεσσαλονίκη είδε σε όραμα τον Άγιο Δημήτριο που του απαίτησε να μείνει και να μονάσει εκεί κοντά. Μόνασε τότε στη Βέροια και τριάντα χρονών έγινε ιερέας. Εκεί πλήθη μοναχών και λαϊκών προσέτρεχαν να τον συμβουλευθούν. Μετά πέντε χρόνια και λόγω εισβολής των Σέρβων επέστρεψε στον Άθωνα σε κοντινό κελί της Μεγίστης Λαύρας, όπου έφθασε σε μεγάλα ύψη φωτισμού και εκεί σε όραμα έλαβε εντολή να ασχοληθεί με δογματικά θέματα. Κατόπιν λόγω της φήμης του αναγκάσθηκε να γίνει ηγούμενος για ένα χρόνο στη μονή Εσφιγμένου. Αργότερα έγινε και αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης για δώδεκα χρόνια, αλλά μόνο στα μισά παρέμεινε λόγω περιπετειών, από τη δράση του, μέχρι και φυλακής.

Παραστάθηκε στις συγκροτηθείσες συνόδους του 1341 και 1347 και πολέμησε τις κακοδοξίες των δυτικόφρονων Βαρλαάμ και Ακινδύνου.
Έγραψε πολλά θεολογικά συγγράμματα ιδιαίτερα δογματικά για να καταπολεμήσει τους αιρετικούς, όπως περί του Αγίου Πνεύματος, καθώς και επιστολές στους αντιησυχαστές, επίσης διάφορα ομολογιακά κείμενα. Είναι ο θεολόγος της χάριτος, του ακτίστου φωτός.

Μετά στασιμότητα πολλών αιώνων ο Γρηγόριος πέτυχε να ανανεώσει την θεολογική ορολογία και να δώσει νέες κατευθύνσεις στη θεολογική σκέψη. Ξεκίνησε από προσωπικές εμπειρίες και απέδειξε ότι το έργο της θεολογίας είναι ασύγκριτα ανώτερο από της φιλοσοφίας και επιστήμης. Αξιολογεί την έξω σοφία ως περιορισμένη, αναφέροντας δύο γνώσεις, την θεία και την ανθρώπινη και δύο Θεϊκά δώρα, τα φυσικά για όλους και τα υπερφυσικά ή πνευματικά που δίδονται όποτε θέλει ο Θεός και μόνο στους καθαρούς και αγίους, στους τελείους. Η θεολογία ολοκληρώνεται δια της θεοπτίας.

Οι αντίπαλοι του Παλαμά πίστευαν στο χωρίο του Ιωάννου ότι «τον Θεόν ουδείς εώρακε πώποτε» και κατηγορούσαν τους μοναχούς που είχαν θεοπτία, ως ομφαλοσκόπους. Ο Γρηγόριος αντέτεινε ότι ο Κύριος είπε: «οι καθαροί στην καρδία τον Θεόν όψονται» (Ματθ. 5,8). Θεμελιώδης προσφορά του Γρηγορίου στην θεολογία είναι η διάκριση στην ουσία και ενέργεια του Θεού. Η ύπαρξη του Θεού συνίσταται σε δύο. Στην ουσία Του, η οποία είναι άκτιστη, ακατάληπτη και αυθύπαρκτη και ονομάζεται κυριολεκτικά θεότης (εδώ αναφέρεται το ουδείς εώρακε) και στις ενέργειές Του, οι λεγόμενες ιδιότητες ή προσόντα που είναι μεν άκτιστες, αλλά καταληπτές. Άλλο λοιπόν η θεότης και άλλο η βασιλεία, η αγιότης κ.λ.π.
Ο άνθρωπος είναι μίγμα δύο διαφόρων κόσμων και συγκεφαλαιώνει όλη την κτίση. Ακολουθώντας την Πατερική γραμμή σε σύγκριση με τη πλατωνική και βαρλααμική ανθρωπολογία, θεωρεί ότι το σώμα του ανθρώπου δεν είναι πονηρό, αλλά αποτελεί κατοικία του νου, αφού μάλιστα καθίσταται και του Θεού κατοικία, έτσι μαζί με τη ψυχή καθιστά τον άνθρωπο ενιαίο και αδιάσπαστο σύνολο. Η αναγέννηση του ανθρώπου γίνεται με το βάπτισμα και η ανακαίνιση με την θεία Ευχαριστία. Είναι τα δύο θεμελιώδη μυστήρια, της θείας οικονομίας.
Το ουσιωδέστερο στοιχείο της διδασκαλίας του αγίου Γρηγορίου Παλαμά συνίσταται στην ανύψωση του ανθρώπου υπεράνω αυτού του κόσμου. Η εμπειρία της θεώσεως είναι δυνατή από εδώ με την παράδοξο σύνδεση του ιστορικού με του υπεριστορικού. Το φως που είδαν οι μαθητές του Χριστού στο Θαβώρ, το φως που βλέπουν οι καθαροί ησυχαστές σήμερα και η υπόστασις των αγαθών του μέλλοντος αιώνος αποτελούν τις τρείς φάσεις ενός και του αυτού πνευματικού γεγονότος, σε μια υπερχρόνια πραγματικότητα.
Προβάλλει λοιπόν η Εκκλησία την μνήμη του στη δεύτερη Κυριακή, ως συνέχεια, τρόπον τινά και επέκταση της πρώτης Κυριακής, της Ορθοδοξίας. Η μνήμη του αγίου Γρηγορίου Παλαμά είναι ένα είδος δευτέρας «Κυριακής της Ορθοδοξίας»
Κοιμήθηκε σε ηλικία 63 χρονών στις 14 Νοεμβρίου από ασθένεια και αγιοποιήθηκε σύντομα. Το ιερό του λείψανο σώζεται σήμερα στη μητρόπολη της Θεσσαλονίκης.

Πηγή: http://www.synaxarion.gr 

Ἀπολυτίκιον. Ἦχος πλ. δ’.
Ὀρθοδοξίας ὁ Φωστήρ, Ἐκκλησίας τὸ στήριγμα καὶ διδάσκαλε, τῶν Μοναστῶν ἡ καλλονή, τῶν Θεολόγων ὑπέρμαχος ἀπροσμάχητος, Γρηγόριε Θευματουργέ, Θεσσαλονίκης τὸ καύχημα, κῆρυξ τῆς χάριτος, ἱκέτευε διὰ παντός, σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.

 

Κοντάκιον. Ἦχος πλ. δ’. Τῇ ὑπερμάχω.

Τὸ τῆς σοφίας ἱερὸν καὶ θεῖον ὄργανον

Θεολογίας τὴν λαμπρὰν συμφώνως σάλπιγγα

Ἀνυμνοῦμέν σε Γρηγόριε θεορρῆμον·

Ἀλλ’ ὡς νοῦς Νοΐ τῷ πρώτῳ παριστάμενος

Πρὸς αὐτὸν τὸν νοῦν ἡμῶν Πάτερ ὁδήγησον,
Ἵνα κράζωμεν, χαῖρε κῆρυξ τῆς χάριτος.

 

Μεγαλυνάριον.
Χαίροις Ἐκκλησίας θεῖος φωστήρ, καὶ Θεσσαλονίκης ποιμενάρχης ὁ εὐκλεής· χαίροις τοῦ ἀκτίστου, φωτὸς πάνσοφον στόμα, Γρηγόριε παμμάκαρ, πιστῶν ἑδραίωμα.

Ὁ Ἅγιος Ἀγάπιος καταγόταν ἀπὸ τὴν Γάζα τῆς Φοινίκης, οἱ Ἅγιοι Ἀλέξανδροι ἀπὸ τὴν Αἴγυπτο, οἱ Ἅγιοι Διονύσιοι ἀπὸ τὴν Τρίπολη τῆς Φοινίκης, ὁ Ἅγιος Πλησίον ἀπὸ τὴν Αἴγυπτο, ὁ Ἅγιος Ρωμύλος ἀπὸ τὴ Διόσπολη καὶ ὁ Ἅγιος Τιμόλαος ἀπὸ τὸν Πόντο.

Αὐτοί, ἐνῷ ὑπῆρχε διωγμός, ἀπὸ πόθο γιὰ τὸν Χριστό, ἀφοῦ ἔδεσαν τὰ χέρια τους, ἀπὸ μόνοι τους προσῆλθαν στὸν ἡγεμόνα τῆς πόλεως τῶν Καισαρέων ποὺ τότε βασάνιζε τοὺς Χριστιανούς. Καὶ ἀφοῦ στάθηκαν ἐνώπιόν του, ὁμολόγησαν τοὺς ἑαυτοὺς τους Χριστιανούς. Ὁ ἡγεμόνας τοὺς παρακάλεσε καὶ τοὺς ἀπείλησε πολλὲς φορές, γιὰ νὰ θυσιάσουν στὰ εἴδωλα, ὑποσχόμενος ὅτι θὰ δώσει δῶρα καὶ ἀξιώματα σὲ αὐτούς, ἂν ὑπακούσουν ἢ θὰ τοὺς τιμωρήσει ἂν δὲν ἀρνηθοῦν τὸν Χριστό. Ἐπειδὴ ὅμως δὲν μπόρεσε νὰ τοὺς πείσει νὰ ἔλθουν πρὸς τὸ θέλημά του καὶ νὰ ἀρνηθοῦν τὴν πατρώα εὐσέβεια, τοὺς βασάνισε σκληρὰ καὶ τοὺς ἀποκεφάλισε.
Ἔτσι παρέδωσαν τὶς Ἅγιες ψυχές τους στὸν Κύριο, στὴν Καισάρεια τῆς Παλαιστίνης μεταξὺ τῶν ἐτῶν 284 – 305 μ.Χ.

Πηγή: http://www.synaxarion.gr  

Ἀπολυτίκιον. Ἦχος δ’. Ταχὺ προκατάλαβε.
Ἀγάπῃ τοῦ Κτίσαντος, πεπυρσευμένος τὸν νοῦν, χορείαν συνήθροισας, πανευκλεῶν Ἀθλητῶν, Ἀγάπιε ἔνδοξε· ὅθεν σὺν τούτοις Μάρτυς, ἀριστεύσας νομίμως, ξίφει τὸν σὸν αὐχένα, σὺν αὐτοῖς ἀπετμήθης· μεθ’ ὧν ἀεὶ ἐκδυσώπει, δοῦναι ἡμῖν ἄφεσιν.

 

Κοντάκιον. Ἦχος β’. Τοῖς τῶν αἱμάτων σου.
Ὡς ἀγαπήσας Χριστὸν τὸν Θεὸν ἡμῶν, τῶν ἐπιγείων ἁπάντων ἠλόγησε, Μαρτύρων χορὸς ὁ ὀκτάριθμος, καὶ κεφαλὰς ἐκτεμνόμενοι ἔκραζον· προσδέχου Οἰκτίρμον τοὺς δούλους σου.

 

Μεγαλυνάριον.
Πόθῳ τετρωμένοι τῷ θεϊκῷ, ἥλασθε προθύμως, πρὸς ἀγῶνας μαρτυρικοὺς, καὶ ἀνδρειοφρόνως, αἰσχύναντες τὸν ὄφιν, τρυγᾶτε Ἀθλοφόροι, καρπὸν ἀθάνατον.

Ὁ Ἅγιος Ἀριστόβουλος ὁ Ἀπόστολος Ἐπίσκοπος Βρετανίας

Στὸ δυτικὸ ἄκρο τῆς Εὐρώπης, τὴ Βρετανία, ἀπὸ τὸν 5ο αἰώνα π.Χ. κατοικοῦσαν Κέλτες. Ὁ Χριστιανισμὸς ἐδῶ ἔρχεται γιὰ πρώτη φορὰ μὲ τὸν Ἅγιο Ἀριστόβουλο, ἀδελφὸ τοῦ Ἀποστόλου Βαρνάβα. Ἔτσι, ἡ Ἐκκλησία τῆς Βρετανίας ἔχει μία μακρὰ ἱστορία καὶ παράδοση. Εἶναι χαρακτηριστικό, ὅτι ἡ παράδοση αὐτὴ εἶναι ἰδιαίτερα ἐπηρεασμένη ἀπὸ τὴν ἑορτολογικὴ τάξη τῆς Μικρᾶς Ἀσίας καὶ τὴν αὐστηρότητα τοῦ Αἰγυπτιακοῦ καὶ Παλαιστινιακοῦ μοναχισμοῦ.

Ὁ Ἅγιος Ἀριστόβουλος καταγόταν ἀπὸ τὴν Κύπρο καὶ ἀναφέρεται ὑπὸ τοῦ Ἀποστόλου τῶν Ἐθνῶν Παύλου, πρὸς τοὺς οἰκείους τοῦ ὁποίου ἀποστέλλει ἀσπασμό. Ἦταν ἐκ τῶν ἑβδομήκοντα Ἀποστόλων καὶ ἀδελφὸς τοῦ Ἀποστόλου Βαρνάβα. Κατεστάθη ὑπὸ τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, Ἐπίσκοπος τῆς Μεγάλης Βρετανίας, «τῆς νῦν Ἐγκλιτέρας, Σκωτίας καὶ Ἰβερνίας» καὶ ὑπέστη πολλὰ παθήματα ἀπὸ τοὺς εἰδωλολάτρες. Ὁ Ἅγιος ἵδρυσε τὴν ἐκεῖ Ἐκκλησία, χειροτόνησε ἱερεῖς καὶ διακόνους, ἀνήγειρε ναοὺς καὶ κοιμήθηκε μὲ εἰρήνη.
Ἡ Ἐκκλησία ἑορτάζει, ἐπίσης, τὴν μνήμη του στὶς 31 Ὀκτωβρίου μετὰ τῶν Ἀποστόλων Στάχυος, Ἀπελλῆ, Ἀμπλίου, Οὐρβανοῦ καὶ Ναρκίσσου.

Πηγή: http://www.synaxarion.gr  

Ἀπολυτίκιο Ἦχος πλ. α’. Τὸν συνάναρχον Λόγον.
Τὴν κιθάραν τοῦ Πνεύματος τὴν ἑξάχορδον, τὴν μελωδήσασαν κόσμῳ τὰς ὑπὲρ νοῦν δωρεάς, ὡς ἐκφάντορας Χριστοῦ ἀνευφημήσωμεν, Στάχυν, Ἀμπλίαν, Ἀπελλῆν, σὺν Ναρκίσσῳ, Οὐρβανὸν καὶ Ἀριοτόβουλον ἅμα ὡς γὰρ Ἀπόστολοι θεῖοι, χάριν αἰτοῦνται ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν.

Ὁ Ἅγιος Νίκανδρος ὁ Μάρτυρας ὁ ἐν Αἰγύπτῳ

Ὁ Ἅγιος Μάρτυρας Νίκανδρος ἄθλησε ἐπὶ αὐτοκράτορα Διοκλητιανοὺ (284 – 305 μ.Χ.) στὴν Αἴγυπτο. Ὁ Ἅγιος εἶχε ἀναλάβει τὸ ἱερὸ ἔργο τῆς περισυλλογῆς τῶν ἄταφων ἱερῶν λειψάνων τῶν Ἁγίων, τὰ ὁποία ἐνταφίαζε κρυφὰ μὲ πολὺ σεβασμό.
Ὅταν, λοιπόν, ἔβλεπε τὰ ἱερὰ λείψανα νὰ εἶναι ριγμένα κατὰ τέτοιο τρόπο καὶ νὰ εἶναι ἀτημέλητα, ἀφοῦ τὴν ἡμέρα δὲν τολμοῦσε νὰ τὰ προσεγγίζει, γιὰ νὰ μὴν συλληφθεῖ, τὰ περισυνέλεγε αὐτὰ τὴ νύχτα ἕνα πρὸς ἕνα. Ὅταν ἕνας εἰδωλολάτρης τὸν εἶδε νυχτερινὴ ὥρα νὰ ἐπιμελεῖται αὐτοῦ τοῦ ἔργου, τὸν διέβαλε στὸν ἄρχοντα τῆς πόλεως, ὁ ὁποῖος τὸν συνέλαβε καὶ τὸν βασάνιζε, γιὰ νὰ ἀρνηθεῖ τὸν Χριστό. Αὐτὸς ὅμως γιὰ νὰ μὴν Τὸν ἀρνηθεῖ, ἐγκωμίαζε περισσότερο τὸν Ἀληθινὸ Θεὸ καὶ Δημιουργὸ τοῦ παντός. Ἐξαιτίας αὐτοῦ, ἐπειδὴ προκάλεσε τὴν ὀργὴ τοῦ ἄρχοντα, δέχθηκε τὸν θάνατο μὲ ξίφος. Καὶ ἔτσι ἀφοῦ τελειώθηκε ὁ βίος του, ἔλαβε αἰώνιο στέφανο. Ἦταν τὸ ἔτος 305 μ.Χ.

Πηγή: http://www.synaxarion.gr  

Ὁ Ἅγιος Μανουὴλ ὁ Νεομάρτυρας ἐκ Σφακίων

Ὁ Ἅγιος Νεομάρτυς Μανουήλ, γεννήθηκε στὰ Σφακιὰ τῆς Κρήτης ἀπὸ εὐλαβεῖς γονεῖς. Σὲ μικρὴ ἡλικία αἰχμαλωτίσθηκε ἀπὸ τοὺς Τούρκους καὶ μὲ τὴν βία ἐξισλαμίσθηκε. Λίγο ἀργότερα βρῆκε τὴν εὐκαιρία νὰ δραπετεύσει ἀπὸ τὸ σπίτι τῶν κυρίων του καὶ κατέφυγε στὴν Μύκονο, ὅπου ἐξομολογήθηκε, ἔκανε τὸν κανόνα του καὶ ζοῦσε Χριστιανικά. Ἐκεῖ νυμφεύθηκε καὶ ἀπέκτησε ἕξι παιδιά. Ἐπειδὴ ὅμως ἡ σύζυγός του ἦταν ἄπιστη, ὁ Μανουὴλ πῆρε τὰ παιδιά του καὶ ἔφυγε ἀπὸ τὸ σπίτι. Ὁ ἀδελφὸς ὅμως τῆς πρώην συζύγου του, κατήγγειλε τὸν Ἅγιο στὸν Τοῦρκο πλοίαρχο. Ὁ Μανουὴλ συνελήφθη καὶ μὲ θάρρος ὁμολόγησε τὴν Χριστιανική του πίστη. Τότε ὁ Τοῦρκος ναύαρχος Κουτζοὺκ τὸν καταδίκασε σὲ θάνατο.
Ἔτσι μαρτύρησε ὁ Ἅγιος Μανουήλ, τὸ ἔτος 1792, στὴ Χίο, κοντὰ στὴν Παλαιὰ Βρύση.

Πηγή: http://www.synaxarion.gr  

Ὁ Ἅγιος Παρθένιος ὁ Ἱερομάρτυρας 

Ὁ Ἅγιος Ἱερομάρτυρας Παρθένιος ἦταν διάκονος στὸ Διδυμότειχο καὶ μαρτύρησε τὸν 18ο αἰώνα μ.Χ.

Πηγή: http://www.synaxarion.gr  

Μνήμη Σωτηρίας τῆς νήσου Λευκάδος

Μὲ τὴ Χάρη τοῦ Θεοῦ διασώθηκε τὸ νησὶ τῆς Λευκάδας ἀπὸ τὸν σεισμὸ τοῦ ἔτους 1938. Δὲν ἔχουμε περισσότερες λεπτομέρειες γιὰ τὸ γεγονός.

Πηγή: http://www.synaxarion.gr