Η πρώτη Κυριακή του Τριωδίου είναι αφιερωμένη στην διδακτική παραβολή του Τελώνου και του Φαρισαίου, την οποία ο Κύριος διηγήθηκε, προκειμένου να διδάξει την αρετή της ταπεινώσεως και να στηλιτεύσει την έπαρση.

 Ο ευαγγελιστής Λουκάς, με τρόπο λιτό, αλλά σαφέστατο, διέσωσε την παραβολή αυτή ως εξής:

 «Εἶπε δὲ καὶ πρός τινας τοὺς πεποιθότας ἐφ᾿ ἑαυτοῖς ὅτι εἰσὶ δίκαιοι, καὶ ἐξουθενοῦντας τοὺς λοιπούς, τὴν παραβολὴν ταύτην· ἄνθρωποι δύο ἀνέβησαν εἰς τὸ ἱερὸν προσεύξασθαι, ὁ εἷς Φαρισαῖος καὶ ὁ ἕτερος τελώνης. ὁ Φαρισαῖος σταθεὶς πρὸς ἑαυτὸν ταῦτα προσηύχετο· ὁ Θεός, εὐχαριστῶ σοι ὅτι οὐκ εἰμὶ ὥσπερ οἱ λοιποὶ τῶν ἀνθρώπων, ἅρπαγες, ἄδικοι, μοιχοί, ἢ καὶ ὡς οὗτος ὁ τελώνης· νηστεύω δὶς τοῦ σαββάτου, ἀποδεκατῶ πάντα ὅσα κτῶμαι. Καὶ ὁ τελώνης μακρόθεν ἑστὼς οὐκ ἤθελεν οὐδὲ τοὺς ὀφθαλμοὺς εἰς τὸν οὐρανὸν ἐπᾶραι, ἀλλ᾿ ἔτυπτεν εἰς τὸ στῆθος αὐτοῦ λέγων· ὁ Θεός, ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ. Λέγω ὑμῖν, κατέβη οὗτος δεδικαιωμένος εἰς τὸν οἶκον αὐτοῦ ἢ γὰρ ἐκεῖνος· ὅτι πᾶς ὁ ὑψῶν ἑαυτὸν ταπεινωθήσεται, ὁ δὲ ταπεινῶν ἑαυτὸν ὑψωθήσεται». (Λουκ.18,10-14).

Η τάξη των Φαρισαίων εκπροσωπούσε την υποκρισία και την εγωιστική αυτάρκεια και έπαρση. Τα μέλη της απόλυτα αποκομμένα από την υπόλοιπη ιουδαϊκή κοινωνία, αποτελούσαν, λαθεμένα, το μέτρο σύγκρισης της ευσέβειας και της ηθικής για τους Ιουδαίους. Αντίθετα οι τελώνες ήταν η προσωποποίηση της αδικίας και της αμαρτωλότητας . Ως φοροεισπράκτορες των κατακτητών Ρωμαίων διέπρατταν αδικίες, κλοπές, εκβιασμούς, τοκογλυφίες και άλλες ειδεχθείς ανομίες και γι' αυτό τους μισούσε δικαιολογημένα ο λαός. Δύο αντίθετοι τύποι της κοινωνίας, οι οποίοι εκπροσωπούσαν τις δύο αυτές τάξεις, ανέβηκαν στο ναό να προσευχηθούν. Ο πρώτος ο νομιζόμενος ευσεβής, έχοντας την αυτάρκεια της δήθεν ευσέβειάς του ως δεδομένη, στάθηκε με έπαρση μπροστά στο Θεό και άρχισε να απαριθμεί τις αρετές του, οι οποίες ήταν πραγματικές. Τις εξέθετε προκλητικότατα εις τρόπον ώστε απαιτούσε από το Θεό να τον επιβραβεύσει γι' αυτές. Για να εξαναγκάσει το Θεό έκανε και αήθη σύγκρισή του με άλλους ανθρώπους και ιδιαίτερα με τον συμπροσευχόμενό του τελώνη.

Αντίθετα ο όντως αμαρτωλός τελώνης συναισθάνεται τη δεινή του κατάσταση και με συντριβή και ταπείνωση ζητεί το έλεος του Θεού. Αυτή η μετάνοιά του τον δικαιώνει μπροστά στο Θεό. Γίνεται δεκτή η προσευχή του, σε αντίθεση με τον υποκριτή Φαρισαίο, ο οποίος όχι μόνο δεν έγινε δεκτή η προσευχή του, αλλά σώρευσε στον εαυτό του περισσότερο κρίμα, εξαιτίας της εγωπάθειάς του.
Οι Πατέρες της Εκκλησίας μας όρισαν να είναι αφιερωμένη η πρώτη Κυριακή του Τριωδίου στη διδακτική αυτή παραβολή του Κυρίου για να συνειδητοποιήσουν οι πιστοί πως η υπερηφάνεια είναι η αγιάτρευτη ρίζα του κακού στον άνθρωπο, η οποία τον κρατά μακριά από την αγιαστική χάρη του Θεού και πως η ταπείνωση είναι το σωτήριο αντίδοτο της καταστροφικής πορείας, που οδηγεί τον άνθρωπο η εγωπάθεια.



Κοντάκιον. Ἦχος δ’. Ἐπεφάνης σήμερον.
Φαρισαίου φύγωμεν ὑψηγορίαν, καὶ Τελώνου μάθωμεν, τὸ ταπεινὸν ἐν στεναγμοῖς, πρὸς τὸν Σωτῆρα κραυγάζοντες· Ἵλαθι μόνε ἡμῖν εὐδιάλλακτε.

 

Ὁ Ὅσιος Τιμόθεος ὁ ἐν Συμβόλοις

Ὁ Ὅσιος Τιμόθεος, ὅπως προκύπτει ἀπὸ τὴ σῳζόμενη Ἀκολουθία αὐτοῦ, ἔζησε κατὰ τὴν περίοδο τῆς εἰκονομαχίας καὶ καταδιώχθηκε ἀπὸ τοὺς εἰκονομάχους. Ἀκολούθησε τὸ μοναχικὸ βίο καὶ ἐκάρη μοναχὸς σὲ πολὺ νεαρὴ ἡλικία. Ἀσκήτεψε θεοφιλῶς καὶ διέπρεψε στὴ σωφροσύνη καὶ παρθενία γενόμενος δοχεῖο τῆς χάριτος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Διακρίθηκε δὲ στὴν φιλανθρωπία καὶ ὑπῆρξε τροφὴ τῶν πεινώντων καὶ προστάτης τῶν ὀρφανῶν.

Ἡ ἀναφορὰ τῶν Συναξαριστῶν στὴ διατύπωση «ἐν τοῖς Συμβόλοις» ἴσως φανερώνει τὸν τόπο τοῦ ἐνταφιασμοῦ τοῦ ἱεροῦ λειψάνου αὐτοῦ.
Ὁ Ὅσιος Τιμόθεος κοιμήθηκε μὲ εἰρήνη σὲ βαθὺ γῆρας.

Πηγή: http://www.synaxarion.gr

Ἀπολυτίκιον. Ἦχος πλ. α’. Τὸν συνάναρχον Λόγον.
Φερωνύμως τιμήσας Θεὸν Τιμόθεε, διὰ ζωῆς ἐναρέτου ἀπὸ παιδὸς ὡς σοφός, ἐτιμήθης παρ’ αὐτοῦ ἀξίως Ὅσιε· τῶν γὰρ ἐνθέων δωρεῶν, σκεῦος ὤφθης ἱερόν, παρέχων ἑνὶ ἑκάστῳ, πολυτελεῖς χορηγίας, πρὸς σωτηρίαν τῶν ψυχῶν ἡμῶν.

 

Κοντάκιον. Ἦχος δ’. Ἐπεφάνης σήμερον.
Ὡς ἀστὴρ πολύφωτος ἐκ τῆς Ἑῴας, ἀναλάμψας ηὔγασας, ἐν ταῖς καρδίαις τῶν πιστῶν, τὰς ἀρετὰς τῶν θαυμάτων σου, θαυματοφόρε, παμμάκαρ Τιμόθεε.

 

Μεγαλυνάριον.
Ἄρας τὸν σταυρόν σου ἀπὸ παιδός, ἴχνεσι τοῦ Λόγου, ἐπορεύθης ἀσκητικῶς, καὶ τῆς ἀπαθείας, τὴν ἔλλαμψιν πλουτήσας, παθῶν ἡμᾶς ἀχλύος, ῥῦσαι Τιμόθεε.

Ὁ Ἅγιος Εὐστάθιος Πατριάρχης Ἀντιοχείας

Ὁ Ἅγιος Εὐστάθιος γεννήθηκε στὴν πόλη Σίδη τῆς Παμφυλίας καὶ ὑπῆρξε μία ἀπὸ τὶς μεγάλες καὶ ἐκκλησιαστικὲς μορφὲς τοῦ 3ου καὶ 4ου αἰῶνα μ.Χ. Ἄλλοι θεωροῦν ὅτι καταγόταν ἀπὸ τοὺς Φιλίππους τῆς Μακεδονίας. Ὁ Μέγας Ἀθανάσιος χαρακτηρίζει τὸν Ἅγιο Εὐστάθιο «ἄνδρα ὁμολογητήν». Τοῦτο σημαίνει ἀσφαλῶς ὅτι ὑπέφερε κατὰ τὴν διάρκεια τῶν διωγμῶν, εἴτε ἐπὶ Διοκλητιανοῦ εἴτε ἐπί Λικινίου.

Τὸ 320 μ.Χ. ἐξελέγη Ἐπίσκοπος Βέροιας τῆς Συρίας καὶ ἀπὸ ἐκεῖ μετατέθηκε τὸ ἔτος 324 μ.Χ. στὴν Ἀντιόχεια. Παρευρεθεὶς στὴν Α’ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο, ἡ ὁποία συνῆλθε τὸ ἔτος 325 μ.Χ. στὴ Νίκαια τῆς Βιθυνίας, καταδίκασε τὸν αἱρετικὸ Ἄρειο καὶ τοὺς ὀπαδοὺς αὐτοῦ.

Ὁ Ἅγιος ἐξακολουθοῦσε νὰ ἐργάζεται γιὰ τὴν διάδοση, ἀλλὰ καὶ τὴ στερέωση τῆς Ὀρθοδοξίας καὶ συνδεόταν διὰ στενῆς φιλίας μὲ τὸν Ἅγιο Ὅσιο, Ἐπίσκοπο Κορδούης († 27 Αὐγούστου).

Ὅμως οἱ κορυφαῖοι τῶν ὀπαδῶν τοῦ Ἀρείου, μεταξὺ τῶν ὁποίων ἦταν ὁ Νικομηδείας Εὐσέβιος, ὁ Νικαίας Θεόγνις καὶ ὁ Καισαρείας Εὐσέβιος, συνεκάλεσαν Σύνοδο στὴν Ἀντιόχεια τὸ ἔτος 330 μ.Χ. καὶ καθαίρεσαν τὸν Ἅγιο Εὐστάθιο ὡς αἱρετικό. Γιὰ νὰ ἐνεργήσουν δὲ ἀποτελεσματικότερα ἔπλασαν καὶ ἄλλα σὲ βάρος του ἐγκλήματα, ὅτι τάχα μιλοῦσε περιφρονητικὰ γιὰ τὴν μητέρα τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, Ἁγία Ἑλένη καὶ ὅτι προσῆλθε σὲ ἀθέμιτες σχέσεις μὲ κάποια γυναῖκα ἀπὸ τὴν ὁποία ἀπέκτησε καὶ τέκνο. Ἔτσι κατόρθωσαν νὰ ἐπιτύχουν τὴν ἐξορία τοῦ Ἁγίου, κατὰ μερικοὺς στοὺς Φιλίππους τῆς Μακεδονίας, κατὰ ἄλλους δὲ στὴν Τραϊανούπολη τῆς Θρᾴκης, ὄπου καὶ κοιμήθηκε μὲ εἰρήνη τὸ ἔτος 337 μ.Χ.
Ἡ Ἀντιόχεια ἔμεινε πιστὴ στὸν Ὀρθόδοξο Ἐπίσκοπό της καὶ τὸ ἔτος 482 μ.Χ. ζήτησε καὶ ἔλαβε τὰ ἱερὰ λείψανα αὐτοῦ ἀπὸ τὴν Τραϊανούπολη.

Πηγή: http://www.synaxarion.gr

Ἀπολυτίκιον. Ἦχος γ’. Θείας πίστεως.
Θείας ἔμπλεως σοφίας πέλων, ὥσπερ ἥλιος, λαμπρὸς ἐκλάμπεις, ἐν τῇ Συνόδῳ τῇ Πρώτῃ Εὐστάθιε· καὶ τὸν Υἱὸν ὁμοούσιον Ὅσιε, ἀνακηρύττεις Πατρὶ καὶ τῷ Πνεύματι. Ἀλλὰ πρέσβευε, εὐστάθειαν ἀδιάπτωτον, δοθῆναι Ἱεράρχα τοῖς τιμῶσί σε.

 

Κοντάκιον. Ἦχος πλ. δ’. Τῇ ὑπερμάχῳ.

Ὡς ἐκκαθάρας σεαυτὸν ἐνθέοις πράξεσι

Ἀρχιερέων ἀνεδείχθης θεῖον ἄγαλμα

Θεωρίᾳ καὶ ἀμέμπτῳ ἐμπρέπων βίῳ.

Ἀλλ’ ὡς στῦλος Ἐκκλησίας καὶ ἑδραίωμα

Πειρασμῶν στερρῶς ὑπέμεινας τὴν ἔφοδον.
Ὅθεν κράζομεν, χαίροις Πάτερ Ευστάθιε.

 

Μεγαλυνάριον.
Τὸν Υἱὸν ὁμότιμον τῷ Πατρὶ, Πάτερ δογματίζων, καὶ τῷ Πνεύματι συμφυῆ, τῆς ὁμολογίας, τὸν στέφανον ἐδέξω, Εὐστάθιε ποικίλαις, παλαίσας θλίψεσι.

Οἱ Ἅγιοι Βερούλιος, Σεκουνδίνος, Σιρίκιος, Φελίσιος, Σέρβουλος, Σατουρνίνος, Φουρτουνάτος καὶ οἱ σὺν αὐτοῖς

Οἱ Ἅγιοι αὐτοὶ Μάρτυρες μαρτύρησαν στὴν Ἀφρική, χωρὶς νὰ γνωρίζουμε περισσότερες λεπτομέρειες γιὰ τὸν βίο τους.

Πηγή: http://www.synaxarion.gr

Ὁ Ἅγιος Μαξιμιανὸς Ἀρχιεπίσκοπος Ραβέννης

Ὁ Ἅγιος Μαξιμιανὸς γεννήθηκε τὸ ἔτος 498 μ.Χ. στὴν περιοχὴ τῆς Ἰστρίας τῆς Ἰταλίας καὶ ἀπὸ ἐκεῖ ἐγκαταστάθηκε στὴν Κωνσταντινούπολη. Στὶς 14 Ὀκτωβρίου τοῦ ἔτους 546 χειροτονήθηκε στὴν Πάτρα, Ἐπίσκοπος Ραβέννας ὑπὸ τοῦ Ρώμης Βιγιλίου (538 – 555 μ.Χ.).

Στὴν πόλη τῆς Ραβέννας ἡ προσωπικότητα καὶ ἡ ἁγιότητα τοῦ βίου τοῦ Ἁγίου Μαξιμιανοῦ εἶναι ζωντανὴ στὴν ἐκκλησιαστικὴ ἱστορία καὶ στὰ χριστιανικὰ μνημεῖα. Σὲ αὐτὸν ὀφείλονται τὰ ἐγκαίνια τῶν περίφημων βασιλικῶν τῆς Ραβέννας, Ἁγίου Βιταλίου καὶ Ἁγίου Ἀπολλιναρίου, τὶς ὁποῖες κόσμησε μὲ λαμπρὰ ψηφιδωτά. Στὴ Ραβέννα, μὲ δική του πρωτοβουλία, ἀνεγέρθη ἐπίσης ὁ ναὸς τοῦ Πρωτομάρτυρα Στεφάνου, στὴν ὁποία ἐναπέθεσε 21 ἱερὰ λείψανα Ἁγίων.
Ὁ Ἅγιος Μαξιμιανὸς κοιμήθηκε μὲ εἰρήνη τὸ ἔτος 556 μ.Χ.

Πηγή: http://www.synaxarion.gr

Σύναξις Ὑπεραγίας Θεοτόκου ἐν Κοζελσλὰνκ τῆς Ρωσίας 

Ἡ ἱερὰ εἰκόνα τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, μεταφέρθηκε στὴν Ρωσία ἀπὸ τὴν Ἰταλία κατὰ τοὺς χρόνους τῆς αὐτοκράτειρας Ἐλισάβετ (1741 – 1761). Ἔχει ἐπιτελέσει πολλὰ θαύματα καὶ σήμερα φυλάσσεται σὲ μονὴ τοῦ Κιέβου.

Πηγή: http://www.synaxarion.gr

Οἱ Ὅσιοι Ἀνδρέας καὶ Ἀνατόλιος 

Οἱ Ὅσιοι Πατέρες Ἀνδρέας καὶ Ἀνατόλιος ἔζησαν καὶ ἀσκήτεψαν στὴν Ἐκκλησία τῶν Ἱεροσολύμων κατὰ τὸν 5ο αἰῶνα μ.Χ. Ἦταν ἀπὸ τοὺς πρώτους μαθητὲς τοῦ Ἁγίου Εὐθυμίου τοῦ Μεγάλου († 20 Ἰανουαρίου). Ὁ Ὅσιος Ἀνδρέας καταγόταν ἀπὸ τὴν Μυτιλήνη καὶ ὁ Ὅσιος Ἀνατόλιος ἀπὸ τὴ Ραϊθώ. Κοιμήθηκαν μὲ εἰρήνη.

Πηγή: http://www.synaxarion.gr

Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ ἀπὸ Σχολαστικῶν Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως 

Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης καταγόταν ἀπὸ τὸ χωριὸ Σιρίμιον τῆς Ἀντιόχειας τῆς Συρίας. Σπούδασε τὴ νομικὴ ἐπιστήμη καὶ ἔγινε δικηγόρος. Ἀργότερα χειροτονήθηκε Πρεσβύτερος καὶ ἐστάλη στὴν Κωνσταντινούπολη ὡς ἐπίτροπος τοῦ Πατριάρχη Ἀντιοχείας.

Στὶς 15 Ἀπριλίου 565 μ.Χ. ἐξελέγη Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως καὶ διοίκησε θεοφιλῶς τὴν Ἐκκλησία ἐπὶ δώδεκα καὶ πλέον ἔτη. Μὲ τὴν προτροπὴ τοῦ Ἁγίου ὁ αὐτοκράτορας Ἰουστίνος Β’ (565 – 578 μ.Χ.) ἀπέστειλε στὴν Αἴγυπτο τὸν Ἀββᾶ Φωτεινὸ πρὸς εἰρήνευση τῶν ταραγμένων ἀπὸ τὶς αἱρέσεις Ἐκκλησιῶν αὐτῆς.
Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης κοιμήθηκε μὲ εἰρήνη τὸ ἔτος 577 μ.Χ.

Πηγή: http://www.synaxarion.gr

Ὁ Ἅγιος Ζαχαρίας Πατριάρχης Ἱεροσολύμων

Ὁ Ἅγιος Ζαχαρίας γεννήθηκε κατὰ τὸ δεύτερο ἥμισυ τοῦ 6ου αἰῶνα μ.Χ. Ἐξελέγη Πατριάρχης Ἱεροσολύμων τὸ 609 μ.Χ. καὶ κατὰ τὴν κατάληψη τῆς Ἱερουσαλὴμ ἀπὸ τοὺς Πέρσες, τὸ ἔτος 614 μ.Χ., αἰχμαλωτίσθηκε καὶ ὁδηγήθηκε στὴν Περσία. Ἀπὸ ἐκεῖ ἔγραψε σπουδαία ἐπιστολὴ πρὸς τὴν Ἐκκλησία τῶν Ἱεροσολύμων μὲ προτροπὲς γιὰ μετάνοια καὶ εὐσπλαχνία.

 Ὅταν ὁ αὐτοκράτορας Ἡράκλειος νίκησε, τὸ 628 μ.Χ., τοὺς Πέρσες, ὁ Ἅγιος Ζαχαρίας ἐπέστρεψε στὴν ἕδρα του μεταφέροντας τὸν Τίμιο Σταυρό.
Ὁ Ἅγιος Ζαχαρίας κοιμήθηκε μὲ εἰρήνη τὸ ἔτος 632 μ.Χ. Στὸ Ἱεροσολυμιτικὸ  Κανοναριὸ ἡ μνήμη τοῦ Ἁγίου ἀναφέρεται στὶς 31 Ἰανουαρίου καὶ στὶς 28 Ὀκτωβρίου.

Πηγή: http://www.synaxarion.gr

Ὁ Ἅγιος Γεώργιος Ἐπίσκοπος Ἀμάστριδος 

Ὁ Ἅγιος Γεώργιος καταγόταν ἀπὸ τὴν Κρώμνη τῆς Ἀμάστριδος καὶ γεννήθηκε ἀπὸ εὐσεβεῖς γονεῖς, τὸν Θεόδωρο καὶ τὴν Μεγεθώ.

Μετὰ τὶς σπουδές του, ἀπῆλθε στὸ ὄρος τῆς Συρικῆς καὶ ἐκεῖ ἀφοῦ βρῆκε Γέροντα ἀσκητὴ διδάχθηκε τὰ τῆς μοναχικῆς πολιτείας καὶ ἔλαβε ἀπὸ αὐτὸν τὸ ἀγγελικὸ σχῆμα. Μετὰ τὸν θάνατο τοῦ Γέροντά του μετέβη στὴν πόλη Βόνυσα τῆς Ἀκαρνανίας καὶ ἀσκήτευε ἐκεῖ. Ὅταν μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ Ἐπισκόπου Ἀμάστριδος κενώθηκε ἡ θέση αὐτοῦ, ἡ Ἐκκλησία ἀμείβουσα τὶς ἀρετὲς καὶ τὰ χαρίσματά του, τὸν ἔταξε ποιμένα τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἀμάστριδος, τὴν ὁποία ποίμανε θεοφιλῶς καὶ θεαρέστως. Ἡ χειροτονία τοῦ Ἁγίου σὲ ἀρχιερέα ἔγινε στὴν Κωνσταντινούπολη.

Ὁ Ἅγιος διακόνησε τὴν Ἐκκλησία, φρόντισε τὸν ἱερὸ κλῆρο καὶ ἐνδιαφέρθηκε γιὰ τὴν προστασία ὀρφανῶν καὶ χηρῶν, τὴ διατροφὴ καὶ τὴ συντήρηση τῶν πτωχῶν καὶ τὴν ἀπαλλαγή τους ἀπὸ χρέη. Ὁ Θεός, βλέποντας τὴν ὁσιακή του πολιτεία, τὸν ἀξίωσε καὶ τοῦ χαρίσματος τῆς θαυματουργίας.
Ὁ Ἅγιος Γεώργιος κοιμήθηκε μὲ εἰρήνη τὸ ἔτος 805 μ.Χ.