Η τρίτη Κυριακή των Νηστειών ονομάζεται «Κυριακή της Σταυροπροσκύνησης». Μετά από τη μεγάλη Δοξολογία στον όρθρο, ο Σταυρός μεταφέρεται σε μια σεμνή πομπή στο κέντρο του ναού και παραμένει εκεί όλη την υπόλοιπη εβδομάδα, οπότε στο τέλος κάθε ακολουθίας γίνεται προσκύνηση του Σταυρού.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το θέμα του Σταυρού, που κυριαρχεί στην υμνολογία αυτής της Κυριακής, παρουσιάζεται όχι μέσα στα πλαίσια του πόνου, αλλά της νίκης και της χαράς.
Βρισκόμαστε στη μέση της Μεγάλης Σαρακοστής. Από τη μια πλευρά η φυσική και πνευματική προσπάθεια, αν είναι συστηματική και συνεχής, αρχίζει να μας γίνεται αισθητή, το φόρτωμα να γίνεται πιο βαρύ, η κόπωση πιο φανερή. Έχουμε ανάγκη από βοήθεια και ενθάρρυνση. Από την άλλη πλευρά, αφού αντέξουμε αυτή τη κόπωση και έχουμε αναρριχηθεί στο βουνό μέχρι αυτό το σημείο, αρχίζουμε να βλέπουμε το τέλος της πορείας μας και η ακτινοβολία του Πάσχα γίνεται πιο έντονη.
Η Σαρακοστή είναι η σταύρωση του εαυτού μας, είναι η εμπειρία - περιορισμένη βέβαια - που αποκομίζουμε από την εντολή του Χριστού που ακούγεται στο ευαγγελικό ανάγνωσμα αυτής της Κυριακής: «όποιος θέλει να με ακολουθεί, ας απαρνηθεί τον εαυτό του ας σηκώσει το σταυρό του, και έτσι ας με ακολουθεί» (Μαρκ.8,34).
Αλλά δεν μπορούμε να σηκώσουμε το σταυρό μας και ν' ακολουθήσουμε το Χριστό αν δεν ατενίζουμε το Σταυρό που Εκείνος σήκωσε για να μας σώσει. Ο δικός Του Σταυρός είναι εκείνος που δίνει νόημα αλλά και δύναμη στους άλλους. Αυτό μας εξηγεί το συναξάρι της Κυριακής:
Στη διάρκεια της νηστείας των σαράντα ημερών, κατά κάποιο τρόπο, και μείς σταυρωνόμαστε, νεκρωνόμαστε από τα πάθη, έχουμε την πίκρα της ακηδίας και της πτώσης, γι' αυτό υψώνεται ο τίμιος και ζωοποιός Σταυρός, για αναψυχή και υποστήριξή μας. Μας θυμίζει τα πάθη του Κυρίου και μας παρηγορεί.. Είμαστε σαν τους οδοιπόρους σε δύσκολο και μακρινό δρόμο που, κατάκοποι, κάθονται για λίγο να αναπαυθούν. Με το ζωοποιό Σταυρό γλυκαίνει την πίκρα που νοιώθουμε από τη νηστεία, μας ενισχύει στη πορεία μας στην έρημο εωσότου φθάσουμε στην πνευματική Ιερουσαλήμ με την ανάστασή Του.. Επειδή ο Σταυρός λέγεται Ξύλο Ζωής και είναι εκείνο το ξύλο που φυτεύτηκε στον Παράδεισο, γι' αυτό και οι θείοι Πατέρες τοποθέτησαν τούτο στο μέσο της Σαρακοστής, για να μας θυμίζει του Αδάμ την ευδαιμονία και την πτώση του από αυτή, να μας θυμίζει ακόμα ότι με τη συμμετοχή μας στο παρόν Ξύλο δεν πεθαίνουμε πια αλλά ζωογονούμαστε».
Πηγή: http://www.synaxarion.gr
Ἀπολυτίκιον. Ἦχος α’.
Σῶσον Κύριε τὸν λαόν σου, καὶ εὐλόγησον τὴν κληρονομίαν σου, νίκας τοῖς βασιλεῦσι, κατὰ βαρβάρων δωρούμενος, καὶ τὸν σὸν φυλάττων, διὰ τοῦ Σταυροῦ σου πολίτευμα.
Οἱ Ἅγιοι Χρύσανθος καὶ Δαρεία οἱ Μάρτυρες
Οἱ Ἅγιοι Μάρτυρες Χρύσανθος καὶ Δαρεία ἔζησαν κατὰ τοὺς χρόνους τοῦ βασιλέως Νουμεριανοῦ (243 – 284 μ.Χ.). Ὁ Ἅγιος Χρύσανθος καταγόταν ἀπὸ τὴν Ἀλεξάνδρεια καὶ ἦταν υἱὸς ἐπιφανοῦς εἰδωλολάτρου. Ὅμως κατηχήθηκε στὴν Χριστιανικὴ πίστη ἀπὸ κάποιον Χριστιανὸ καὶ βαπτίσθηκε. Ὅταν ὁ πατέρας του πληροφορήθηκε τὸ γεγονός, τὸν φυλάκισε καί, γιὰ νὰ τὸν ἀποσπάσει ἀπὸ τὴν χριστιανικὴ πίστη, τοῦ ἔδωσε γυναῖκα τὴν ὡραία Δαρεία, ἡ ὁποία καταγόταν ἀπὸ τὴν Ἀθήνα καὶ ἦταν εἰδωλολάτρισσα.
Ἀντὶ ὅμως νὰ προσελκύσει ἡ Δαρεία τὸν σύζυγό της Χρύσανθο στὴν εἰδωλολατρία, συνέβη τὸ ἀντίθετο. Πίστεψε καὶ αὐτὴ στὸν Χριστὸ καὶ βαπτίσθηκε. Τότε τοὺς κατήγγειλαν στὸν ἔπαρχο Κελερίνο, ὁ ὁποῖος τοὺς παρέδωσε στὸν τριβοῦνο Κλαύδιο. Τὸ μαρτύριο ἄρχισε. Ἀλλὰ ἡ καρτερία καὶ ἡ ὑπομονὴ τῶν Μαρτύρων ἐξέπληξε τὸν Κλαύδιο, ὁ ὁποῖος μαζὶ μὲ τὴν σύζυγό του Ἰλαρία, τοὺς υἱούς του Ἰάσονα καὶ Μαῦρο καὶ τοὺς στρατιῶτες του πίστεψε στὸν Χριστό.
Στὴν συνέχεια ἔριξαν τοὺς Ἁγίους Χρύσανθο καὶ Δαρεία μέσα σὲ λάκκο καὶ τοὺς ἐνταφίασαν ζωντανοὺς τὸ ἔτος 283 μ.Χ.
Πηγή: http://www.synaxarion.gr
Ἀπολυτίκιον. Ἦχος γ’. Θείας πίστεως.
Θείας πίστεως, τῇ ἐπιγνώσει, πᾶσαν ἔλιπες, πατρῴαν πλάνην, καὶ Χριστῷ κατηκολούθησας Χρύσανθε, ᾧ καὶ προσάγεις Δαρείαν τὴν πάνσεμνον, καὶ σὺν αὐτῇ τὸν ἀγῶνα ἐτέλεσας. Μεθ' ἧς πρέσβευε, δοθῆναι τοῖς σὲ γεραίρουσι, πταισμάτων ἱλασμὸν καὶ μέγα ἔλεος.
Ἕτερον Ἀπολυτίκιον. Ἦχος δ’.
Οἱ Μάρτυρές σου Κύριε, ἐν τῇ ἀθλήσει αὐτῶν, στεφάνους ἐκομίσαντο τῆς ἀφθαρσίας, ἐκ σοῦ τοῦ Θεοῦ ἡμῶν, σχόντες γὰρ τὴν ἰσχύν σου, τοὺς τυράννους καθεῖλον, ἔθραυσαν καὶ δαιμόνων, τὰ ἀνίσχυρα θράση. Αὐτῶν ταῖς ἱκεσίαις, Χριστὲ ὁ Θεός, σῶσον τὰς ψυχὰς ἡμῶν.
Κοντάκιον. Ἦχος α’. Χορὸς Ἀγγελικός.
Ὡς κρίνον χρυσαυγές, τὴν ὀσμὴν εὐσεβείας, ἐμπνεύσας δαχιλῶς, Χρύσανθε Ἀθλοφόρε, πρὸς γνῶσιν σωτήριον, τὴν Δαρείαν ἐφείλκυσας, μεθ’ ἧς ἤθλησας, καὶ τὸν ἀρχέκακον ὄφιν, τροπωσάμενος, πρὸς ἀκηράτους παστάδας, ἀξίως ἐπήρθητε.
Μεγαλυνάριον.
Σύμφρονες ὁμόζυγοι Ἀθληταί, οἱ τοῦ Ζωοδότου, πειθαρχήσαντες τῷ ζυγῷ, χαίρετε ἀπαύστως, Χρύσανθε καὶ Δαρεία, τῆς παγκαλοῦς ἁγνείας, τερπνὰ ἀλάβαστρα.
Οἱ Ἅγιοι Κλαύδιος, Ἱλαρία, Ἰάσονας καὶ Μαῦρος οἱ Μάρτυρες καὶ οἱ σὺν αὐτοῖς Μαρτυρήσαντες
Ἡ Ἁγία Ἱλαρία ἦταν ἡ σύζυγος τοῦ Ἁγίου Κλαυδίου καὶ οἱ Ἅγιοι Ἰάσονας καὶ Μαῦρος, ἦταν τὰ τέκνα τους.
Οἱ Ἅγιοι αὐτοὶ Μάρτυρες ἦταν εἰδωλολάτρες καὶ πίστεψαν στὸν Χριστό, ὅταν ἔβλεπαν τὸ μαρτύριο τῶν Ἁγίων Χρυσάνθου καὶ Δαρείας. Ὁ Ἅγιος Κλαύδιος ἐρρίφθη στὴ θάλασσα, ἀφοῦ τὸν ἔδεσαν μὲ πέτρα καὶ ἔτσι τελείωσε τὸν δρόμο τοῦ μαρτυρίου. Οἱ υἱοὶ αὐτοῦ καὶ οἱ στρατιῶτες ἀποκεφαλίσθηκαν, τότε παρέλαβε τὰ ἱερὰ λείψανα αὐτῶν ἡ Ἰλαρία καὶ τὰ ἐνταφίασε μὲ εὐλάβεια. Ὅταν, κάποια μέρα, μετέβαινε στοὺς τάφους τῶν Ἁγίων Μαρτύρων, συνελήφθη ἀπὸ τοὺς στρατιῶτες, ποὺ εἶχαν σκοπὸ νὰ τὴν θανατώσουν. Τότε ζήτησε ἡ μακαρία Ἰλαρία νὰ ἐπιτρέψουν σὲ αὐτὴν νὰ προσευχηθεῖ γιὰ λίγο. Ἔτσι κι ἔγινε καὶ ἡ Ἁγία τὴν ὥρα τῆς προσευχῆς παρέδωσε τὸ πνεῦμα. Κατὰ ἄλλη παράδοση, τελειώθηκε διὰ ξίφους.
Οἱ ὑπηρέτριές της περισυνέλεξαν τὸ ἱερὸ λείψανο καὶ τὸ ἐνταφίασαν στοὺς τάφους τῶν τέκνων της.
Πηγή: http://www.synaxarion.gr
Ὁ Ἅγιος Παγχάριος ὁ Μάρτυρας
Ὁ Ἅγιος Μάρτυρας Παγχάριος καταγόταν ἀπὸ τὴ Βιθλαπάτη ἢ Βιλλαπάτη καὶ γεννήθηκε ἀπὸ εὐσεβεῖς γονεῖς. Ὅταν ἦλθε στὴ Ρώμη, γνωρίσθηκε καὶ συνδέθηκε φιλικὰ μὲ τὸν αὐτοκράτορα Διοκλητιανὸ (284 – 305 μ.Χ.). Γιὰ τὶς ὑψηλὲς τιμές, τὰ ὁποῖες ἀπολάμβανε, ἀρνήθηκε τὴν πατρώα εὐσέβεια καί, γιὰ νὰ φανεῖ εὐάρεστος στὸν βασιλέα, ἀσπάσθηκε τὴν θρησκεία τῶν εἰδώλων.
Ὅταν ἡ μητέρα του πληροφορήθηκε τὴν ἄρνηση τοῦ υἱοῦ της καὶ τὴ μεταστροφή του στὴν εἰδωλολατρία, τοῦ ἔγραψε ἐπιστολὴ καὶ τὸν παρακαλοῦσε νὰ προσέλθει καὶ πάλι στὸ πῦρ τῆς εὐσέβειας. Οἱ συμβουλὲς καὶ ἡ προσευχὴ τῆς μητέρας του ὁδήγησαν τὸν Ἅγιο Παγχάριο σὲ μετάνοια καὶ θεογνωσία.
Ὅταν ὁ Διοκλητιανὸς ἔμαθε ὅτι ὁ Παγχάριος ὁμολόγησε τὸν Χριστό, τὸν βασάνισε, τὸν φυλάκισε καί, τέλος, τὸν ἐξόρισε στὴ Νικομήδεια, ὅπου μετὰ ἀπὸ μύριες θλίψεις καὶ κακουχίες, τὸ ἔτος 305 μ.Χ., ἀποκεφαλίσθηκε.
Ναὸς τοῦ Ἁγίου Παγχαρίου ὑπῆρχε στὴν Κωνσταντινούπολη πρὸ τοῦ 10ου αἰῶνος μ.Χ.
Πηγή: http://www.synaxarion.gr
Οἱ Ἅγιοι Διόδωρος καὶ Μαριανὸς οἱ Ἱερομάρτυρες
Οἱ Ἅγιοι Διόδωρος ὁ Πρεσβύτερος καὶ Μαριανὸς ὁ Διάκονος τελειώθηκαν, ἀφοῦ τοὺς ἔκλεισαν μέσα σὲ σπήλαιο.
Πηγή: http://www.synaxarion.gr
Ἡ Ὁσία Μαρία ἡ πριγκίπισσα
Ἡ Ὁσία Μαρία ἢ Μάρθα (Σβάρνοβα) ἦταν πριγκίπισσα τοῦ Βλαντιμὶρ κατὰ τὴν περίοδο τοῦ μεγάλου πρίγκιπα Βσέβολοντ Γ’ Γεωργίεβιτς. Ἔγινε μοναχὴ στὴ μονὴ Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου τοῦ Βλαντιμὶρ καὶ κοιμήθηκε μὲ εἰρήνη τὸ ἔτος 1206.
Πηγή: http://www.synaxarion.gr
Ὁ Ὅσιος Ἰννοκέντιος ὁ Θαυματουργός
Ὁ Ὅσιος Ἰννοκέντιος γεννήθηκε στὴ Ρωσία καὶ ἀσκήτεψε στὴν περιοχὴ τοῦ Κόμελ καὶ Βολογκντά. Κοιμήθηκε ὁσίως μὲ εἰρήνη τὸ ἔτος 1521.
Πηγή: http://www.synaxarion.gr
Ὁ Ἅγιος Δημήτριος ὁ Νεομάρτυρας ὁ Τορναρᾶς
Περὶ τῆς καταγωγῆς καὶ τοῦ τόπου τοῦ μαρτυρίου τοῦ Ἁγίου Νεομάρτυρα Δημητρίου δὲν γνωρίζουμε τίποτα. Ὁ Χρυσόστομος Παπαδόπουλος στὸ ἔργο του «Οἱ Νεομάρτυρες» ἀναφέρει αὐτὸν μὲ τὸ ὄνομα Δημήτριος Τορναρᾶς ὡς μαρτυρήσαντα στὶς 19 Μαρτίου 1564.
Ὁ Νεομάρτυς Δημήτριος συναναστρεφόμενος καὶ συνομιλώντας μὲ τοὺς Τούρκους κίνησε κάποια μέρα τὸν φθόνο τους.
Τὸ ἐκβίαζαν νὰ ἀσπαστεῖ ἡ Μουσουλμανικὴ θρησκεία. Προσκρούοντες ὅμως στὴν πίστη καὶ τὴν θέληση τοῦ Μάρτυρα νὰ παραμείνει στὴν πατρώα εὐσέβεια, τὸν ὁδήγησαν στὸν κριτή, τὸν συκοφάντησαν γιὰ ἐξύβριση τῆς θρησκείας τοῦ Μωάμεθ καὶ πέτυχαν τὴν θανατικὴ καταδίκη του. Ἔτσι ὁ Νεομάρτυς Δημήτριος, μὴ ὑποκύπτοντας στοὺς βασανισμοὺς καὶ στοὺς δαρμούς, ποὺ τὸν ὑπέβαλαν οἱ Τοῦρκοι, δέχθηκε τὸ στέφανο τοῦ μαρτυρίου διὰ ἀποκεφαλισμοῦ.
Πηγή: http://www.synaxarion.gr
Σύναξις Ὑπεραγίας Θεοτόκου τῆς Τρυφερῆς, ἐν Σμόλενκ Ρωσίας
Δὲν ἔχουμε λεπτομέρειες γιὰ τὸ γεγονός.
Πηγή: http://www.synaxarion.gr
Ὁ Ἅγιος Νικόλαος ὁ Νεομάρτυρας ὁ Καραμάνος (ἢ Κασσέτης)
Ὁ Ἅγιος Νεομάρτυς Νικόλαος Καραμάνος ἢ Κασσέτης, γεννήθηκε τὸ ἔτος 1623. Ἦταν ἔγγαμος καὶ ζοῦσε στὴ Σμύρνη.
Ὅταν κάποτε ἀγανάκτησε, εἶπε πάνω στὸν θυμό του ὅτι θὰ γίνει Τοῦρκος. Οἱ παρευρισκόμενοι Τοῦρκοι μόλις ἄκουσαν αὐτὸν τὸν λόγο, τὸν ἅρπαξαν καὶ τὸν ὁδήγησαν στὸν κριτή. Ἀνακρινόμενος στὸ κριτήριο ὁ Νικόλαος εἶπε μὲ παρρησία ὅτι δὲν θὰ ἀρνηθεῖ ποτὲ τὸν Ποιητὴ καὶ Σωτῆρα του, τὸν Κύριο Ἰησοῦ Χριστό, ὁ Ὁποῖος μέλλει νὰ κρίνει ζῶντες καὶ νεκρούς. Παρὰ τὰ μαρτύρια, τοὺς ραβδισμοὺς καὶ τὴ φυλάκιση, ἀκόμη καὶ τὴν πίεση ποὺ τοῦ ἄσκησαν ἡ μητέρα του καὶ ἡ σύζυγός του, ὁ Ἅγιος παρέμεινε ἀμετάθετος στὴν πίστη. Ὁ κριτὴς τότε διέταξε καὶ ἔκαναν περιτομὴ στὸν Μάρτυρα μὲ τὴν βία. Ὁ Ἅγιος συνεχῶς ὁμολογοῦσε καὶ φυλακίσθηκε γιὰ δεύτερη φορά.
Ἡ ἀντοχὴ καὶ καρτερία τοῦ Ἁγίου Νικολάου κατέπληξε τοὺς πάντες. Μετὰ ἀπὸ σκληρὰ βασανιστήρια, τὰ ὁποῖα κράτησαν τριάντα ἕξι ἡμέρες, ὁ Ἅγιο ὁδηγήθηκε στὴν ἀγχόνη.
Ἔτσι τελειώθηκε μαρτυρικὰ τὴν ἡμέρα τῆς Μεγάλης Πέμπτης τοῦ ἔτους 1657.
Πηγή: http://www.synaxarion.gr
