ΚΥΡΙΑΚΗ, 8 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2017 

† ΚΥΡΙΑΚΗ ΜΕΤΑ ΤΑ ΦΩΤΑ 
ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ

Εφεσ.. δ, 7-13

Πρωτότυπο κείμενο

7. Ενί δε εκάστω ημών εδόθη η χάρις κατά το μέτρον της δωρεάς του Χριστού. 8. διό λέγει· αναβάς εις ύψος ηχμαλώτευσεν αιχμαλωσίαν και έδωκε δόματα τοις ανθρώποις. 9. το δε ανέβη τι εστιν ει μη ότι και κατέβη πρώτον εις τα κατώτερα μέρη της γης; 10. ο καταβάς αυτός εστι και ο αναβάς υπεράνω πάντων των ουρανών, ίνα πληρώση τα πάντα. 11. και αυτός έδωκε τους μεν αποστόλους, τους δε προφήτας, τους δε ευαγγελιστάς, τους δε ποιμένας και διδασκάλους, 12. προς τον καταρτισμόν των αγίων εις έργον διακονίας, εις οικοδομήν του σώματος του Χριστού, 13. μέχρι καταντήσωμεν οι πάντες εις την ενότητα της πίστεως και της επιγνώσεως του υιού του Θεού, εις άνδρα τέλειον, εις μέτρον ηλικίας του πληρώματος του Χριστού.

Απόδοση

Στον καθένα μας όμως δόθηκε χάρισμα, σύμφωνα με το μέτρο της δωρεάς του Xριστού. Γι’ αυτό και λέει η Γραφή: «Aνέβηκε ψηλά και αιχμαλώτισε υπηκόους κι έδωσε δώρα στους ανθρώπους». Kι αυτό το ’’’ανέβηκε’’, τι άλλο σημαίνει, παρά ότι και κατέβηκε πρώτα στα πιο χαμηλά, κάτω εδώ στη γη; Aυτός που κατέβηκε, αυτός ο ίδιος είναι επίσης και που ανέβηκε ψηλότερα απ’ όλους τους ουρανούς, έτσι που ν’ αποτελέσει αυτός το επιστέγασμα των πάντων. Kι αυτός είναι που όρισε άλλους μεν αποστόλους, άλλους προφήτες, άλλους ευαγγελιστές κι άλλους ποιμένες και δασκάλους, με σκοπό τον καταρτισμό των πιστών για την επιτέλεση των διαφόρων υπηρεσιών για την οικοδομή του σώματος του Xριστού, μέχρι που να φτάσουμε όλοι στην ενότητα που δίνει η πίστη και η βαθιά γνώση του Υιού του Θεού, να γίνουμε τέλειοι άνθρωποι, φτάνοντας στο βαθμό της πλήρους ωριμότητας του Xριστού.

Κυριακή μετά τα Φώτα

Η Κυριακή που ακολουθεί τη μεγάλη Δεσποτική εορτή των Θεοφανείων, ονομάζεται Κυριακή μετά τα Φώτα. Το αποστολικό ανάγνωσμα της ημέρας είναι παρμένο από την προς Εφεσίους Επιστολή του Αποστόλου Παύλου.

Το αποστολικό ανάγνωσμα δεν αναφέρεται συγκεκριμένα στο γεγονός της Βάπτισης του Ιησού Χριστού, αλλά παραπέμπει στο μυστήριο της θείας οικονομίας για τη σωτηρία των ανθρώπων, το οποίο αποκάλυψε στην ανθρωπότητα ο Ιησούς Χριστός με την ενανθρώπησή του. Η εορτή των Θεοφανείων αποτελεί την φανέρωση της Αγίας Τριάδας στον κόσμο. Ο Ιησούς Χριστός κατά τη Βάπτισή του στον Ιορδάνη Ποταμό παρουσιάζεται και ομολογείται ενώπιον των ανθρώπων ως ο Υιός του Θεού, ο Λυτρωτής και Σωτήρας του κόσμου. Την ίδια αυτή αλήθεια υπογραμμίζει και ο Απόστολος Παύλος στο παρόν αποστολικό ανάγνωσμα. Ο Χριστός με την ενανθρώπησή του, την Σταυρική του Θυσία, την Ανάσταση και την Ανάληψή του στους ουρανούς γίνεται η πηγή της χάριτος και ο διανομέας των ποικίλων χαρισμάτων του Αγίου Πνεύματος στα μέλη της Εκκλησίας. Κατά τον τρόπο αυτό το αποστολικό ανάγνωσμα της Κυριακής μετά τα Φώτα έρχεται ως άμεση συνέχεια του θεολογικού νοήματος και μηνύματος της εορτής των Θεοφανείων.

Η ενότητα της Εκκλησίας και τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος

Ο κάθε άνθρωπος που λαμβάνει το Άγιο Βάπτισμα γίνεται μέλος του σώματος της Εκκλησίας και είναι πλέον συνδεδεμένος με την κεφαλή αυτού του σώματος, που είναι ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός. Ο σύνδεσμος αυτός της ενότητας δεν περιορίζεται μόνο στη σχέση με την κεφαλή, αλλά επεκτείνεται και σε όλα τα μέλη του σώματος. Το κάθε μέλος είναι συνδεδεμένο αρμονικά με την κεφαλή του σώματος, αλλά ταυτόχρονα και με όλα τα υπόλοιπα μέλη. Μέσα στο σώμα της Εκκλησίας το κάθε μέλος έχει τη δική του θέση και αποστολή «κατά το μέτρον της δωρεάς του Χριστού». Δηλαδή ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός, η κεφαλή της Εκκλησίας είναι εκείνος που παρέχει τα διάφορα χαρίσματα στα μέλη του σώματος. Τα χαρίσματα είναι οι δωρεές του Αγίου Πνεύματος και χορηγούνται στους πιστούς από τον Ιησού Χριστό «κατά το μέτρον της δωρεάς». Δίδονται δηλαδή ως δωρεά στους πιστούς κατά την κρίση του Θεού και ανάλογα με την πίστη μας προς αυτόν, αλλά σε καμία περίπτωση δεν αποτελούν αμοιβή της αξίας ή των ικανοτήτων μας. Πάντως δεν υπάρχει βαπτισμένος άνθρωπος που να μην λαμβάνει τη δωρεά του Χριστού με τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος.

Ο Απόστολος Παύλος χαρακτηρίζει τα διάφορα χαρίσματα ως καρπό του Αγίου Πνεύματος και αυτά τα χαρίσματα καλείται να καλλιεργήσει ο άνθρωπος μέσα στην Εκκλησία «εις έργον διακονίας, εις οικοδομήν του Σώματος του Χριστού». Τα χαρίσματα δηλαδή και οι χαρισματούχοι άνθρωποι της Εκκλησίας δεν αποσκοπούν στην αυτοπροβολή αλλά στην οικοδομή του σώματος της Εκκλησίας, στην κατάκτηση της αγιότητας των πιστών. Άλλωστε η πορεία του πιστού ανθρώπου δεν έχει αποκλειστικό – ατομικό χαρακτήρα, κανείς δηλαδή δεν πορεύεται προς την τελειότητα μόνος του, αλλά πορευόμαστε ως κοινωνία προσώπων. Γι΄ αυτό τονίζει ο Απόστολος Παύλος: «μέχρι καταντήσωμεν οι πάντες εις την ενότητα της πίστεως και της επιγνώσεως του υιού του Θεού, εις άνδρα τέλειον, εις μέτρον ηλικίας του πληρώματος του Χριστού».

Ο Απόστολος Παύλος για να καταδείξει τον τρόπο με τον οποίο ο Ιησούς Χριστός μοίρασε και μοιράζει τα διάφορα χαρίσματα χρησιμοποιεί δύο εικόνες: «αναβάς εις ύψος ηχμαλώτευσεν αιχμαλωσίαν και έδωκε δόματα τοις ανθρώποις. το δε ανέβη τι εστιν ει μη ότι και κατέβη πρώτον εις τα κατώτερα μέρη της γης;». Η άκρα ταπείνωση του Ιησού Χριστού δεν σταματά πάνω στο Σταυρό, αλλά κατέρχεται στα κατώτατα της γης, στον Άδη. Ο Άδης στη θεολογική ορολογία είναι η κατάσταση των ψυχών που στερούνται των ζωοποιών ενεργειών του Θεού. Ο Ιησούς Χριστός λοιπόν δεν τελειώνει την αποστολή του επί του Σταυρού, αλλά κατέβηκε μέχρι τον Άδη και κήρυξε στα «εν φυλακή πνεύματα» (Α΄ Πετρ. 3,19). Εκεί στον Άδη κατέβηκε μόνος του αλλά στη συνέχεια ανέβηκε φέρνοντας πολλούς μαζί του και διέλυσε ουσιαστικά το βασίλειο, την κυριαρχία του Άδη στις ψυχές των ανθρώπων. Στη συνέχεια και σαράντα μέρες μετά την Ανάστασή Του αναλήφθηκε στους ουρανούς και κάθισε στα δεξιά του Θεού Πατέρα. Στην Ανάληψη δεν ήταν μόνος αλλά έφερε μαζί Του και την ανθρώπινη φύση, την οποία προσέλαβε με την ενανθρώπησή Του. Έτσι η ανθρωπότητα αποκτά και πάλιν τον «αρχαίον κάλλος», τη δυνατότητα της κοινωνίας με τον Θεό.

Ο Ιησούς Χριστός με την Ανάληψή Του «έδωκε δόματα τοις ανθρώποις». Τα «δόματα» είναι τα χαρίσματα. Τα χαρίσματα είναι πολλά και ποικίλα γι΄ αυτό και δεν μπορεί κανείς να τα έχει όλα. Μόνον ο Ιησούς Χριστός ως άνθρωπος είχε όλες τις δωρεές και τα χαρίσματα. Οι πιστοί, τα μέλη του σώματος της Εκκλησίας λαμβάνουν τα χαρίσματα από την κεφαλή του σώματος. Και παρά το γεγονός ότι τα χαρίσματα ποικίλουν, εντούτοις δεν καταργούν την ενότητα της Εκκλησίας, αλλά λειτουργούν όπως το σώμα. Όπως στο ανθρώπινο σώμα υπάρχουν πολλά μέλη, έτσι και στην Εκκλησία υπάρχουν πολλοί άνθρωποι με διάφορα χαρίσματα. Κανένα μέλος του σώματος δεν περισσεύει, είναι όλα απαραίτητα για την αρμονική λειτουργία του. Έτσι και στην Εκκλησία το κάθε μέλος και το κάθε χάρισμα έχει το σκοπό του. Όλα αποσκοπούν στον καταρτισμό των Αγίων και την ενότητα των πιστών. Άλλωστε οι ποικιλία των χαρισμάτων οδηγεί στην αλληλεξάρτηση και στην αλληλοβοήθεια και επιφέρει την απαλλαγή από τον εωσφορικό εγωισμό. Ο εγωισμός και η υπερηφάνεια διαλύει την κοινωνική συνοχή και οδηγεί στην απομόνωση και αποξένωση από τους άλλους και πρωτίστως από τον Θεό.

Όλοι όσοι έχουμε λάβει το μυστήριο του Αγίου Βαπτίσματος είμαστε μέτοχοι της χάριτος, φορείς των χαρισμάτων του Αγίου Πνεύματος. Τα χαρίσματα αυτά είναι πολλά και ποικίλα και τα μοιράζονται σύμφωνα με τα κριτήρια και μέτρα του Θεού. Γι΄ αυτό και ο καθένας μας έχει διαφορετικά χαρίσματα. Η ποικιλία των χαρισμάτων δεν πρέπει να απειλεί την ενότητα της Εκκλησίας, ούτε να προκαλεί γογγυσμούς κατά του Θεού, ούτε και φθόνο κατά των συνανθρώπων μας που ίσως έλαβαν περισσότερα και μεγαλύτερα χαρίσματα. Ο καθένας με τα δικά του χαρίσματα να συμβάλλει «εις την ενότητα της πίστεως» και να αγωνίζεται να αξιοποιήσει και να αυξήσει τα χαρίσματα που έλαβε, αποβλέποντας στη δόξα του Θεού και στην πνευματική οικοδομή των αδελφών.

ΚΥΡΙΑΚΗ, 8 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2017 

† ΚΥΡΙΑΚΗ ΜΕΤΑ ΤΑ ΦΩΤΑ 
ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΝ

Ματθ. δ, 12-17

Πρωτότυπο κείμενο

Ακούσας δε ότι Ιωάννης παρεδόθη ανεχώρησεν εις την Γαλιλαίαν.  και καταλιπὼν την Ναζαρὲτ ελθὼν κατώκησεν εις Καπερναοὺμ την παραθαλασσίαν εν ορίοις Ζαβουλὼν και Νεφθαλείμ· ίνα πληρωθή το ρηθὲν δια Ησαΐου του προφήτου λέγοντος·  Γη Ζαβουλὼν και γη Νεφθαλείμ, οδὸν θαλάσσης, πέραν του Ιορδάνου, Γαλιλαία των εθνών,  ο λαὸς ο καθήμενος εν σκότει φως είδεν μέγα, και τοις καθημένοις εν χώρα και σκιά θανάτου φως ανέτειλεν αυτοίς.  Απὸ τότε ήρξατο ο Ιησούς κηρύσσειν και λέγειν· Μετανοείτε· ήγγικεν γαρ η βασιλεία των ουρανών.

Μετάφραση

Στο μεταξύ, άκουσε ο Iησούς πως συνέλαβαν τον Iωάννη κι αναχώρησε στη Γαλιλαία. Άφησε όμως τη Nαζαρέτ και ήρθε και εγκαταστάθηκε στην παράκτια Kαπερναούμ, στην περιοχή του Zαβουλών και του Nεφθαλείμ, έτσι που να βρει την εκπλήρωσή της η προφητεία του προφήτη Hσαΐα, που λέει:  «Στην πατρίδα του Zαβουλών και στην πατρίδα του Nεφθαλείμ, πάνω στον παράκτιο δρόμο, πέρα από τον Iορδάνη, στη Γαλιλαία που κατοικείται από εθνικούς, ο λαός που παρέμενε στο σκοτάδι είδε φως λαμπρό, και για κείνους που παρέμεναν σε τόπο και σκιά θανάτου, φως ανέτειλε γι’ αυτούς».Aπό τότε άρχισε ο Iησούς να κηρύττει και να λέει: ‘’Mετανοείτε, γιατί έχει φτάσει η βασιλεία των ουρανών’’

Σχολιασμός

Η σημερινή Κυριακή ονομάζεται Κυριακή μετά τα φώτα. Και έτσι το ευαγγελικό ανάγνωσμα  είναι σχετικό με τα ιστορικά γεγονότα που ακολούθησαν τη βάπτιση του Χριστού στον Ιορδάνη από τον Ιωάννη.To Ευαγγελικό αυτό ανάγνωσμα μας θέτει ποικίλα θέματα. Το πρώτο θέμα είναι αυτό της ενάρξεως του δημόσιου κηρύγματος του Ιησού Χριστού. Αυτό κατά τον Ευαγγελιστή είναι συνέπεια της εκπληρώσεως των προφητειών. Το άλλο θέμα είναι η παρομοίωση του Χριστού με το φως για τους ανθρώπους που βρίσκονταν στο σκοτάδι της άγνοιας του Θεού.
  
Πριν από τα γεγονότα της Ευαγγελικής περικοπής ο Ευαγγελιστής Ματθαίος διηγείται ότι από την βάπτιση του Χριστού στον Ιορδάνη από τον Ιωάννη τον βαπτιστή, ακολούθησαν οι γνωστοί πειρασμοί του Ιησού Χριστού μετά από την  τεσσαρακονθήμερη παραμονή και τη νηστεία στην έρημο. Ακολούθως  ο Ιησούς Χριστός πληροφορείται τα περί συλλήψεως του Ιωάννη του Βαπτιστή από τον Ηρώδη. Η πληροφορία αυτή έγινε αιτία ώστε ο Χριστός να εγκαταλείψει τη Ναζαρέτ, όπου διέμενε μέχρι τώρα και να καταφύγει στην πόλη Καπερναούμ της επαρχίας Γαλιλαίας.
 
Η αναχώρηση του Χριστού από τη Ναζαρέτ είναι η αποφυγή της δικής του συλλήψεως από τις αρχές του Ηρώδη , πριν ακόμα αρχίσει το σωτήριο έργο του επειδή  ήταν γνωστές οι  σχέσεις της διδασκαλίας μεταξύ Χριστού και Βαπτιστή. Γι΄ αυτό και ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος λέει ότι «ου γαρ  έγκλημα το μη ρίπτειν εαυτόν εις κίνδυνον , αλλά εμπεσόντα μη στήναι γενναίως», δηλαδή ,δεν είναι κακό το να προφυλάσσει κανείς τον εαυτό του για να μη περιπέσει σε  κίνδυνο αλλά είναι κακό όταν βρεθεί σε κίνδυνο να μη αντισταθεί σ αυτόν με γενναιότητα. Η αναχώρηση του Χριστού από τη Ναζαρέτ και η άφιξη του στη Γαλιλαία είχε ως βαθύτερο και ουσιαστικό στόχο την εκπλήρωση του σχεδίου του Θεού για το έργο του Μεσσία Ιησού Χριστού και τη σωτηρία του ανθρώπου , όπως άλλωστε αυτό είχε προφητευθεί και από τον προφήτη Ησαΐα. Ο λόγος για τον οποίο ο Ευαγγελιστής χρησιμοποιεί μεσσιανικές προφητείες είναι , να διακηρύξει ότι η εκπλήρωση τους έχει ήδη γίνει με την έλευση του Κυρίου στη γη. Επομένως τα γεγονότα, όπως η γέννηση του Ιησού, η Βάπτιση , η έναρξη της δημόσιας δράσης του παρατίθενται για να αποδείξουν την πραγματοποίηση των παλαιοδιαθηκικών ρήσεων στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού. Ο Ματθαίος με αυτό τον τρόπο ενώνει τις δύο διαθήκες και φανερώνει πως αφηγούνται το ίδιο γεγονός , δηλαδή τη θεία οικονομία για τη σωτηρία των ανθρώπων. Η σωτηρία την οποία προσφέρει ο Χριστός αφορά ολόκληρο το ανθρώπινο γένος. Οι περιοχές Ζωβουλών και Νεφθαλείμ , η  «Γαλιλαία των εθνών» που κατοικούνταν από ειδωλολάτρες θα ακούσουν το μήνυμα της σωτηρίας και θα πιστέψουν στον Σωτήρα Χριστό. Η βασιλεία του Θεού δεν αφορά μόνο το έθνος των Ιουδαίων, όπως οι ίδιοι πιστεύουν μέχρι και σήμερα, αλλά όλους τους ανθρώπους. Το κήρυγμα του Ιησού Χριστού θα ακουστεί αδιακρίτως σε όλη την οικουμένη , λαμβάνει δηλαδή πανανθρώπινη Οικουμενική διάσταση. 

Ωστόσο ο Χριστός όταν πήγε στη Γαλιλαία άρχισε το δημόσιο έργο του Ευαγγελισμού. Ο Χριστός περνά στη πόλη Καπερναούμ, στην περιοχή ανάμεσα στην Ζαβουλών και στην Νεφθαλείμ, όπου κυριαρχεί το ειδωλολατρικό στοιχείο. Κι έτσι εκπληρώνεται η προφητεία του  Ησαΐου , σύμφωνα με την οποία, ο λαός της περιοχής, που μέχρι τότε βίωνε το σκοτάδι της ειδωλολατρίας, είδε το φως της αληθείας στο πρόσωπο του Χριστού. Ο λαός που ζούσε σε καθεστώς πνευματικού μαρασμού και θανάτου, είδε να ανατέλλει εμπρός του το φώς της όντως ζωής.
 
Το φως είναι η ταυτότητα του Χριστού. Ο Χριστός είναι ο ήλιος της δικαιοσύνης, που ήλθε στον κόσμο για να διαλύσει το σκοτάδι. Να εξαφανίσει το μίσος και να εξολοθρεύσει την κακία. Ήρθε για να φέρει στον κόσμο την αγάπη και την ειρήνη. Γι αυτό και δικαίως  διεκήρυξε για τον εαυτό του : «Εγώ είμαι το φώς. Όποιος με ακολουθήσει δε θα περπατήσει ποτέ ξανά στο σκοτάδι, αλλά θα αποκτήσει το φώς της ζωής.(Ιωαν.8,12).Έτσι η  έλευση του Χριστού στον κόσμο σηματοδοτεί την λήξη του νοητού σκότους. Η φοβερή κατάσταση του σκότους μέσα στην οποία ζούσαν οι άνθρωποι έρχεται να καταλύσει και να ανατρέψει το μέγα φώς της παρουσίας του Ιησού Χριστού. Ο Ιησούς Χριστός αρχίζει τη δράση του από τη στιγμή που ο Ιωάννης ο Πρόδρομος συλλαμβάνεται και φυλακίζεται. Αρχίζοντας το κήρυγμα και την δράση του ο Χριστός  δεν επιθυμεί να φορτώσει τους ανθρώπους , όπως οι Φαρισαίοι με βαριά και δυσβάστακτα φορτία. Δεν κηρύττει καθήκοντα και υποχρεώσεις αλλά ευαγγελίζεται σε αυτούς που τον ακούν. Ταυτόχρονα απορρίπτει τη θεωρεία των Ιουδαίων περί επίγειας βασιλείας και καλεί τους πάντες να συμμετάσχουν στην ουράνια βασιλεία. Η  Βασιλεία των Ουρανών, η Βασιλεία του Θεού φανερώνεται και πραγματοποιείται στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού ήδη από την παρούσα ζωή , ενώ ταυτόχρονα αναμένεται η μελλοντική και στην πληρότητα της έλευσης της.

Η έλευση του Χριστού στη γη σημαίνει το τέλος του σκότους της αμαρτίας και της ειδωλολατρίας και την  ανατολή του φωτός , της αλήθειας και της ελπίδας. Ο καθένας καλείται να διαισθανθεί την αμαρτωλότητα του και να εκδηλώσει τη μετάνοια του για τα προσωπικά του αμαρτήματα, τα οποία τον απομακρύνουν από το θείο θέλημα για την σωτηρία. Η μετάνοια δεν είναι  μια στιγμιαία πράξη ζωής, αλλά είναι μια συνεχής κατάσταση ζωής. Είναι τρόπος βίου για τον άνθρωπο και μέσα από αυτό τον τρόπο θα γίνει μέλος της ερχόμενης και παρούσας βασιλείας του Θεού. Καλεί τους πάντες να μετανοήσουν και να αφήσουν το σκότος και να επιστρέψουν στο Θεό απολαμβάνοντας τη χάρη του μέσα στα μυστήρια της Εκκλησίας.